De menopauze is een kantelpunt in het leven van miljoenen vrouwen. Zowel in Nederland als in de Verenigde staten groeit het besef dat de overgang vraagt om betere zorg, erkenning op de werkvloer en innovatieve ondersteuning.
Tijdens het Menopauze Mini-Symposium van eind juni luiden Stephanie Faubion van Mayo Clinic en Dorenda van Dijken, de noodklok én tonen ze de weg vooruit. De bijeenkomst is georganiseerd in het Amsterdam UMC door het MenoPause Consortium en Bettr Health Technology, de ontwikkelaars achter emmii.
Volgens gynaecoloog Dorenda van Dijken werkten Nederlandse huisartsen jarenlang met een richtlijn waarin stond dat ‘menopauzeklachten vanzelf overgaan’. In de VS was het niet anders. De gevolgen: onderbehandeling, onzekerheid en jarenlange klachten. Van Dijken kan er niet bij dat de overgang nog geen prominentere plek heeft in de opleiding voor huisartsen. “Dat vind ik onbegrijpelijk.”
Wildgroei aan supplementen
Ook de wildgroei aan supplementen en niet-wetenschappelijke claims baart haar zorgen. “Nog veel vrouwen halen informatie van social media en geven daar veel geld uit.” Ze benadrukt het belang van betrouwbare informatie én praktische richtlijnen, zoals de HRT-keuzehulp die zij met collega’s ontwikkelde. “De kennis over hormoontherapie schiet echt te kort. Slechts 6,5 procent van de vrouwen in Nederland gebruikt ze. Deze therapie staat nog veel te vaak in een kwaad daglicht, terwijl hormonen vrouwen echt kunnen helpen. Dat vind ik echt een gemiste kans.”
Multidisciplinaire samenwerking
Faubion en Van Dijken benadrukken dat het anders moet. Van Dijken pleit voor multidisciplinaire samenwerking tussen gynaecologen, psychiaters, huisartsen en verpleegkundigen, met ruimte voor maatwerk en wetenschappelijk onderbouwde adviezen. In Amsterdam is Van Dijken betrokken bij verschillende innovatieve samenwerkingsinitiatieven. Faubion zet in op digitale toegankelijkheid: een virtueel platform dat vrouwen helpt zonder de kliniek fysiek te betreden, en gaf een doorkijkje in de strategie van het Mayo Clinic Centre for Women’s Health.
Faubion: “Heel veel vrouwen weten niet wat er met ze aan de hand is als ze last krijgen van stemmingswisselingen, hartkloppingen of slaapproblemen. Bij opvliegers leggen ze nog wel de link met de overgang, maar die is zoveel meer. Ook zorgverleners leggen de link vaak niet.”
Diepgaande hormonale verandering
Internist-endocrinoloog Peter Bisschop, mede-initiatiefnemer en kartrekker van het MenoPauze Consortium, benadrukt de diepgaande hormonale veranderingen rond de menopauze: “Oestrogeen beïnvloedt niet alleen de vruchtbaarheid, maar ook hersenen, hart- en bloedvaten, botten en het metabolisme. De daling van oestrogeen raakt meerdere orgaansystemen tegelijk.”
Hier is meer bewustwording en wetenschappelijk onderzoek voor nodig. Het consortium richt zich op dit moment op onderzoek naar mentale en fysieke gezondheid en werkvermogen. Bisschop: “We willen inzetten op gepersonaliseerde zorg én maatschappelijke verandering.”
Blinde vlek bij werkgevers
Faubion en Van Dijken wijzen allebei op de grote impact die de menopauze voor werkgevers heeft. In Nederland is menopauze gerelateerd aan 75 procent van langdurig verzuim bij vrouwen rond de 50. Dat is in de VS niet anders. De maatschappelijke prijs is hoog: €1,3 miljard verlies aan productiviteit in Nederland, $27 miljard in de VS.
Faubion: “We verliezen te veel vrouwen op het hoogtepunt van hun loopbaan. Dat is niet alleen hun verlies, maar ook dat van de samenleving. Maar de maatschappelijke prijs zit niet alleen in gemiste werktijd. Vrouwen van rond de vijftig zorgen in veel gevallen voor een aantal mensen in hun directe omgeving, zoals ouders en (klein)kinderen. Als ze die zorg niet meer kunnen verlenen, is de schade nog veel groter.”
Om dit tij te keren, is verandering bij werkgevers nodig. In Amsterdam loopt een pilot waarin vrouwen laagdrempelig hulp krijgen via hun werkgever. In de VS lanceerde The Menopause Society het programma Making Menopause Work, inclusief certificering voor werkgevers die werk maken van beleid rond overgang en inclusiviteit.
Technologie
Innovatie speelt een sleutelrol. Zo onderzoekt Mayo Clinic een AI-gestuurde VR-app voor klachtenbehandeling via ademhalingsoefeningen, cognitieve gedragstechnieken en ontspanning. In Nederland groeit het aantal podcasts, boeken en platforms. Een voorbeeld is emmii, een onlangs door Mayo Clinic en Bettr Health gelanceerde app die vrouwen grip geeft op hun overgangsklachten.
Tijd voor actie
De signalen zijn helder: de menopauze verdient aandacht. En is hét moment om vrouwengezondheid, preventie en werkparticipatie opnieuw vorm te geven. Wat nodig is? Beleidsverandering, digitale zorgoplossingen, aandacht voor mentaal welzijn, en een werkcultuur die niet blind is voor de levensfase waarin vrouwen zich bevinden
