Clubhouse brengt verkokerde sector bijeen

“Verslaving erbij”. Hoogleraar Marlies Schijven heeft niet meer dan twee woorden nodig om haar ervaring met de digitale chat-app Clubhouse samen te vatten. Met Schijven delen inmiddels velen in de zorg dagelijks inspiratie, kennis, lief en leed via de app. Is Clubhouse het ideale vehikel voor dialoog en debat in de zorg?  

Als opinieleider met vele petten, heeft Schijven een overladen agenda. Naast hoogleraar chirurgie is ze als arts actief in Amsterdam UMC. Daarnaast is ze Chief Medical Information Officer (CMIO) bij het ministerie van VWS. Over media-aandacht heeft ze naar eigen zeggen geen klagen, dus naar een nieuw communicatiekanaal was ze niet op zoek.

Toch was ze na de eerste kennismaking met Clubhouse om. “Ik voerde en hoorde gesprekken die ik niet had willen missen en anders ook niet snel gevoerd of gehoord had”, schrijft Schijven in haar vaste column in ICT&health. Het was gewoon echt leuk en verrassend. Geen oeverloos gewauwel, maar prima inhoudelijke discussies! Ik heb er zelf ook echt wat van opgestoken; en uit onverwachte hoek.”

“Ik houd enorm van podcasts, maar het nadeel is dat je alleen maar kunt luisteren”,  zegt Nicole Plas, medeoprichter van MedNed, met elfhonderd leden de grootste zorggerelateerde Clubhouse-community in Nederland. “Bij Clubhouse kun je vragen stellen en meepraten. Het is meer een dialoog.”

Bereikbaar

“Clubhouse maakt onbereikbare mensen bereikbaar”, merkt oprichter Patrick van der Schaaf van De Zorgsprekers op. “Op Clubhouse kon ik laatst zomaar rechtstreeks een vraag aan astronaut André Kuipers kwijt, toch een held voor me… In een volle congreszaal moet je tussen honderden of soms wel duizenden bezoekers maar zien dat je aan de beurt komt.” Daarbij geeft de vluchtigheid van het medium deelnemers vrijheid. “In principe wordt er niets opgenomen, waardoor ook mensen met een bepaalde rol zich makkelijker kunnen uiten.”

Aanmelden hoeft ook niet, onderstreept Plas het laagdrempelige karakter. “Clubhouse is altijd open; op LinkedIn wordt er misschien vreemd op gekeken als je om halftwee nog online bent, in Clubhouse niet.”

GGD-arts Ashis Brahma is één van de mensen die graag gebruik maakt van de ruime openingstijden van het digitale clubhuis. Niet voor niets heet de mede door hem opgerichte community ‘MedTech 24/7’. “Voor mijn nachtdienst moet ik veel rondrijden in de regio”, zegt Brahma. “Vroeger belde ik dan vrienden over de hele wereld. Nu kom ik links en rechts enorm veel leuke mensen tegen op Clubhouse. Je kunt ieder uur van de dag in de grootst mogelijke onzin terecht komen of juist in hele serieuze business; één op één of met een hotemotetoot in een kamer met 5.000 mensen.”

Haarlemmerolie

Het succes van Clubhouse is volgens Brahma niet los te zien van de corona-pandemie. “We hebben elkaar het afgelopen jaar niet gewoon kunnen ontmoeten. Dat is toch de Haarlemmerolie van onze samenleving.”

Over maatschappelijke ruggenwind hebben Stanford-alumni Paul Davison en Rohan Seth niet te klagen gehad. Terwijl de halve wereld als gevolg van de covid-pandemie noodgedwongen in thuisquarantaine moest, lanceerden zij in maart 2020 hun laagdrempelige, digitale babbelbox. Contacthonger deed het aantal gebruikers in no time aanzwellen. Investeerders roken succes en staken prompt 100 miljoen dollar in een bedrijf met toen nog amper negen werknemers. Inmiddels zou Clubhouse met wereldwijd tientallen miljoenen gebruikers maar liefst vier miljard dollar waard zijn.

Breed publiek

Daarmee lijkt Clubhouse na LinkedIn, Twitter en Facebook de volgende successaga op het gebied van social media. Nederland doet met één miljoen gebruikers aardig mee. De zorgsector heeft zich in het digitale clubhuis gaandeweg een eigen plekje verworven. Wat maakt Clubhouse zo aantrekkelijk voor de sector? “Je ziet in zorggerelateerde kamers een zeer breed publiek terug, uiteenlopend van verpleegkundigen, hoogleraren, ict’ers tot zorgverzekeraars”, reageert MedNed-moderator Plas. “Er is dus iets dat ons allemaal bindt. Via Clubhouse kunnen we alle mooie ideeën, plannen en initiatieven die er liggen op een laagdrempelige manier bij elkaar brengen. Vaak worden die connecties buiten Clubhouse geïntensiveerd. Zo wordt Clubhouse een katalysator.”

Verkokerd

“Wij zochten naar een plek om met dokters en andere zorgverleners een gesprek óver de disciplines heen te voeren”, motiveert Marleen Kraaij-Dirkzwager, arts Maatschappij en Gezondheid, haar gang naar Clubhouse. “Artsen uit verschillende disciplines kennen elkaar vaak niet.” Wanneer het over moeilijke onderwerpen als de bestrijding van Covid-19 gaat leidt dit volgens Kraaij makkelijk tot polarisatie. “Crisismanagement leert dat onderzoek en dialoog juist de enige weg vooruit is. Die dialoog hebben we in Nederland gewoon niet gehad het afgelopen jaar. In zorg is het met alle wetenschappelijke, beroeps- en brancheorganisaties zó verkokerd.”

Naast onvrede over verkokering blijkt ook afkeer van verambtelijking een goede drijfveer om elkaar op Clubhouse op te zoeken. “Ik heb jaren in de tropen gewerkt. Als je ergens leert improviseren en creatief te zijn is het daar”, legt Brahma uit. “Maar in Nederland moet je in de pas lopen en word je dicht getikt met protocollen. Bij de GGD, het RIVM en het ministerie van VWS zie ik alleen maar achteruit-denkers.”

Inspirerende mensen

Liever zoekt Brahma het gezelschap van inspirerende mensen op. Zoals de Amerikaanse gezondheidswetenschapper Stephen Thomas, die als ‘Dr. T.’ zwarte herenkappers in Washington wist te mobiliseren voor een laagdrempelig gezondheidsoffensief onder hun voor officiële instanties moeilijk bereikbare clientèle. Of uitvinder Daan van der Werf die met zijn Q-Strip de relatie tussen zweetpatronen en vitale lichaamsfuncties onderzoekt.

Van zulke mensen wordt Brahma blij. “Net voor jij me belde had ik contact met een Amerikaanse hoogleraar public health, die net zo’n passie voor parasitaire aandoeningen heeft als ik. En vervolgens blijkt ze met behulp van artificial intelligence ook nog studie te doen naar de klassieke Ethiopische Ge’ez-taal. Mensen van zulk kaliber kom ik in Nederland niet snel tegen.”

Keerzijde

Bij alle enthousiasme kent Clubhouse ook een keerzijde. “Clubhouse is tijdrovend; je kunt er zo de hele dag mee bezig zijn”, zegt Van der Schaaf. “En of het altijd echte spraakmakers zijn die het woord voeren, weet ik niet.” Dus beperkt hij zijn verblijf in Clubhouse tegenwoordig tot een tijdsslot dat samenvalt met het ommetje met de hond.

Waar gebruikers zich beslist zorgen over maken,  is het gevaar van verloedering. Met alle scheldpartijen, jij-bakken en bedreigingen ogen socials als Twitter en Facebook vaak als een open digitaal riool. Weliswaar hebben de makers van Clubhouse de nodige veiligheidsknoppen ingebouwd, maar -zo denkt Van der Schaaf- “als je niet scherp bent kan het zo een vrijplaats voor complotdenkers worden.”

“De bedoeling van Clubhouse is dat het vriendelijk blijft, om elkaar af te zeiken moet je niet bij Clubhouse zijn”, reageert Brahma. “Voorlopig is er nog genoeg gemeenschapszin en zelfregulerend vermogen, maar er komen wel steeds meer trollen.”

Echt luisteren

Kraaij ziet ook wat anders gebeuren. “Wij hebben onze sessies gedaan met deep democracy-trainer Frank Weijers. Volgens hem draait een dialoog om vrijmoedig spreken en openhartig luisteren. Dat eerste zie ik nog wel terug; stelling nemen en je uiten. Maar het echt naar elkaar luisteren, doorvragen en proberen te begrijpen, heb ik bijna niet gezien.”

Moderator Plas doet er alles aan om het bezoek aan MedNed in goede banen te leiden. “We laten niet iedereen toe op het podium. Er zijn inderdaad best wat trollen, dus we moeten selectief zijn. Dat betekent een bio, een foto en een naam, want we moeten kunnen controleren of je echt bent. En we hebben het nooit over casussen of patiënten.”

Voorzichtigheid geboden

Zelfs met inachtneming van zulke voorzorgsmaatregelen is voorzichtigheid geboden, vindt hoogleraar Schijven. “Privacy-technisch is niet alles op orde”, schrijft ze in ICT&health. “De makers van Clubhouse zeggen nu wel op meerdere punten dataversleuteling door te gaan voeren, om te voorkómen dat je gegevens naar Chinese servers gaan (!). Nou heb ik denk ik niet zoveel te melden of informatie op mijn mobieltje waar Chinezen per se heel blij van worden, maar ik kijk toch uit met wat ik deel.”

Voor een potentieel miljardenbedrijf zouden Schijvens bedenkingen als een waarschuwing moeten klinken. Zal Clubhouse een blijvertje blijken te zijn? Er zijn in ieder geval kapers op de kust. Audio-apps als Discord, Wavve, Riffr en Spoon spelen allemaal in op onze grenzeloze babbelzucht. Twitter maakt het helemaal bont door onder de naam Spaces een eigen Clubhouse-kopie te ontwikkelen. Naar verluidt loopt Facebook niet veel achter.

Android

Clubhouse slaat terug door de nieuwste versie ook toegankelijk te maken voor Android, waar tot voor kort alleen iPhone-gebruikers toegang hadden tot het clubhuis. Alleen al om die reden denkt Plas dat de aanwas voorlopig nog wel even door gaat. “De afgelopen weken was het wat rustiger en werd de groep wat stabieler. Maar nu komt Android er bij, dus we verwachten komende periode weer meer te groeien. Of het moet dertig graden worden, waardoor iedereen een terras gaat opzoeken.”

Op zoek naar uitleg over Clubhouse? Clubhouse voor dummies biedt uitkomst