Elizabeth Teisberg: ‘Covid toont noodzaak waardegedreven zorg aan’

Heeft covid haar gelijk als prominent pleitbezorger van waardegedreven zorg bewezen? Zulke triomfantelijke bewoordingen laat hoogleraar Elizabeth Teisberg liever achterwege. “Maar ik ben wel blij dat er dankzij covid meer aandacht is gekomen voor het belang van brede toegang tot gezondheid en zorg.”

“Het draait om de full cycle of care, waarbij preventie, eerstelijnszorg en chronische ziekten prioriteit verdienen”, aldus Teisberg. “Dan pas creëer je waarde voor de patiënt.”

Samen met Michael Porter legde Teisberg met het boek Redefining Healthcare in 2006 de basis voor de theorie van value based Healthcare. Als directeur van het Value Institute for Health & Care in Austin is Teisberg nog altijd dagelijks bezig met de uitdieping en verbreiding van waardegedreven zorg. Waar Porter volgens sommigen is doorgeschoten in een bedrijfskundige benadering, zijn in Teisbergs denken de sociale en zorginhoudelijke aspecten steeds nadrukkelijker manifest geworden.

Drie C’s

Wat Teisberg betreft is er maar één uitkomstmaat die er echt toe doet en dat is de vraag of de patiënt er beter van wordt. Die patiëntwaarde kan wat Teisberg betreft het eenvoudigst in drie C’s worden uitgedrukt: capability, comfort and calm. “Het eerste gaat over functionele uitkomsten. Kan ik weer de dingen doen die ik in mijn leven moet of wil? Comfort betekent verlichting van lijden of ongemak. En rust stelt mensen in staat om op te bloeien.”

Als onbedoelde vierde C op deze schaal zette corona de afgelopen twee jaar patiëntgerelateerde uitkomsten over de hele linie onder druk. “Patiënten die geïsoleerd raakten van hun families, eenzaam moesten sterven. Dat was natuurlijk een afschuwelijke chaos die haaks stond op comfort en rust.”

Uitkomsten van zorg

Als covid bij alle ellende ook iets positiefs heeft opgeleverd, dan is het volgens Teisberg de groeiende aandacht voor wat echt telt in de zorg. “Uitkomsten van zorg waren in één keer goed voor heuse krantenkoppen. Of het nu sterftecijfers waren of het aantal besmettingen en opnames, mensen hadden in één klap aandacht voor uitkomsten. Dat ging gepaard met een groeiend besef dat we die uitkomsten kunnen sturen door de zaken anders aan te pakken.”

“Dankzij covid is er meer aandacht gekomen voor brede toegang tot de zorg. Voor sommigen was dat een eye opener, maar op het Value Institute bekijken we alles door de bril van toegankelijkheid. Of het nu accountancy, management of uitkomsten is, bij alles wat je bij ons leert kijk je door die bril. Het is hét kenmerk van ons programma.”

Flinke kritiek

Covid heeft wat Teisberg betreft ook laten zien dat eerstelijnszorg en chronische ziekten meer aandacht verdienen. “Wij hebben altijd gezegd dat we naar de volledige zorgketen moeten kijken. Daar hebben we flinke kritiek op gekregen; we zouden het mechanisme van de zorg niet goed begrepen hebben, want de zorg werkt niet als een continuüm, maar in episodes. Wij hebben altijd bepleit dat preventie en vroegtijdige, proactieve zorg er bij horen. De pandemie heeft ook dat punt overvloedig bewezen.”

Gaten vullen

De lacunes in het zorgstelsel die covid zichtbaar heeft gemaakt, zijn volgens Teisberg een goed vertrekpunt voor zorgverbetering. “De eenvoudigste manier om hoogwaardige zorg te leveren, is de gaten te vullen in het huidige stelsel. Overal waar mensen niet in zorg komen omdat het zorgproces chaotisch en gefragmenteerd is en de zorg niet aansluit bij de vraag, kun je direct verbeteringen aanbrengen. Je hoeft niet te wachten op nieuwe vondsten of interventies. Ik zie het als een van onze taken om die gaten te identificeren. Want dan kunnen we direct de uitkomsten verbeteren.”

Vergeten vraag

Of digitale zorg hierbij een rol kan spelen, durft Teisberg niet met zekerheid te zeggen. Ook in de VS heeft digitale zorg gedurende de pandemie een flinke opmars gemaakt, maar naar de effecten hiervan is volgens Teisberg te weinig onderzoek gedaan.

“Digitale zorg heeft de kans op besmettingen verkleind, dus in die zin was er sprake van een effect op de uitkomsten. Maar de meeste landen hebben vooral gemeten hoeveel digitale zorg er is geleverd. Wat we moeten begrijpen, is waar het wel of niet heeft gewerkt. Alleen maar meten hoe vaak een teleconsult of een zoom-meting is gedaan, zegt niks. Die vraag naar de uitkomsten is vergeten. Wat je wilt weten, is waar digitale zorg daadwerkelijk tot betere uitkomsten voor de patiënt heeft geleid.”

Trage financiers

De snelle opmars van digitale zorg, kan niet verhullen dat de weg naar werkelijk waardegedreven zorg nog lang is. “Er is meer aandacht en bewustwording, maar er moeten nog veel stappen gezet worden”, stelt Teisberg. “Financiers bewegen langzaam. Ze hechten nog sterk aan uitkomst- en procesmaten. Je succes of falen meten aan de hand van andere indicatoren dan je gewend bent is spannend.”

“Klinische teams zijn al wel zo ver. Als ze zich realiseren dat wat ze meten direct aansluit op de inhoud van hun vak, zijn ze om. Dat zorgt voor meer verbinding met de patiënt. Het maakt ze betere professionals. Maar wat meer is: als je die menselijke connectie met je patiënt en collega maakt, is dat een geweldig medicijn tegen burn out.”

Uitkomstgerichte betalingsmodellen

De wrange  ironie wil dat de pandemie in zekere zin ook het failliet van het fee for service-model heeft aangetoond. “Als je op basis van verrichtingen wordt betaald, heb je een groot probleem als patiënten niet meer kunnen komen. Om die reden moesten zelfs grote aantallen professionals ontslagen worden. Instellingen die betaald werden op basis van gebundelde betalingen op basis van een ziektebeeld of een vast bedrag per patiënt hadden die problemen niet. Dus covid heeft zeker ook het belang van laten zien van uitkomstgerichte betalingsmodellen.”

Teisberg is één van de hoofdsprekers tijdens de Redefining Health Care Summit die de European Alliance for Value in Health van 5 tot en met 7 april in Barcelona houdt.