John Franke: ‘Bevolkingsonderzoek had mij kunnen redden’

Sinds John Franke longkanker heeft, strijdt hij voor preventieve screening op deze verwoestende ziekte. Alles zet hij in om aandacht te vragen voor dit onderwerp: vlogs, podcasts en het uitgebreide netwerk dat hij als bekende noorderling heeft. “Als ik gescreend was, had ik misschien wel twintig jaar langer geleefd.”

Boos is John Franke. Erg boos. Niet alleen over zijn eigen situatie, maar vooral over de grote groep longkankerpatiënten die te laat een diagnose krijgt. “Luister, elk jaar krijgen 15.000 mensen de diagnose longkanker. Jaarlijks overlijden er 10.000. Bijna een derde van hen is te redden door screening. Dat heeft de Nelson-studie uit 2020 al aangetoond. Er wordt hier in Nederland eindeloos geouwehoerd en nog meer onderzoek gedaan. Ieder jaar dat je breed bevolkingsonderzoek uitstelt, gaan er mensen te vroeg dood.”

Uitgezaaide longkanker

Het is eind februari 2020 als Franke eindelijk naar een longarts verwezen wordt. Hij heeft dan al langere tijd klachten en een zuurstofgehalte ‘dat bij een kerel van 85 past’. De huisarts denkt  aan hartfalen, hij heeft immers een hartafwijking. Maar de cardioloog die hij pas maanden later ziet, vertrouwt het niet. Twee weken later klinkt bij de longarts het verdict: uitgezaaide, ongeneeslijke longkanker. Hij is dan 55 jaar en heeft na zakelijke tegenslag zijn leven net weer lekker op de rit.

Levend bewijs

“Ik zie mezelf als het levende bewijs van het nut van longkankerscreening”, zegt Franke. “In 2016 was er nog een thoraxfoto gemaakt. Daarop was niets te zien. In 2020 zat mijn rechterlong vol met tumoren. Als je iedereen vanaf vijftig jaar door een scan zou trekken,  hadden ze bij mij in 2018 de longkanker op tijd ontdekt, daar ben ik van overtuigd.”

Mammografie

Tijdens zijn eerste chemokuur in het ziekenhuis ligt Franke naast een vrouw met borstkanker. “Ik vroeg haar hoe ze erachter gekomen was. Ze vertelde me dat ze er gelukkig op tijd bij waren, dankzij de mammografie van het bevolkingsonderzoek. Toen ben ik gaan googelen. En vond het te gek voor woorden. Waarom is er geen bevolkingsonderzoek voor longkanker, terwijl er zoveel mensen aan dood gaan?”

Ondernemen zit Franke in het bloed en hij bemoeit zich graag met dingen om mensen te helpen. Niet voor niets zit hij in de gemeenteraad voor Leefbaar Tynaarlo. Niemand is verbaasd dat hij enkele weken na zijn diagnose een actie start om een longkankerbus te regelen. “In Engeland rijden inmiddels zes van deze bussen rond, met heel goede opkomst en resultaten.”

Vlog en podcast

Zodra zijn behandeling start, begint hij een vlog dat de confronterende naam ‘Longkankerop’ krijgt. Omdat Franke een bekend persoon is in het noorden van ons land, weten de media hem al snel te vinden. Zo komt Longkanker Nederland bij hem terecht. Zij vragen hem of hij wil helpen longkanker onder de aandacht te brengen.

Influencer

“Longkanker Nederland is net als ik voorstander van een bevolkingsonderzoek voor longkanker. Naast de vlog kwam er daarom ook een podcast, De missie van John. Inmiddels ben ik een heuse influencer geworden met 7.000 views per vlog. Laatst werd ik zelfs benaderd om reclame te maken voor hangmatten. Prima, wil ik best doen als het geld naar Longkanker Nederland gaat”, lacht Franke.

Voor- en tegenstanders

In de podcast komen voor- en tegenstanders van een bevolkingsonderzoek aan het woord. De tegenargumenten vindt hij nog altijd onbegrijpelijk. “Het argument bijvoorbeeld dat ze de doelgroep niet goed kunnen bepalen, vind ik zwak. Je kunt het risico op longkanker prima inschatten op basis van vragenlijsten. Die stuur je aan iedereen boven de vijftig en dan vraag je bijvoorbeeld naar het bmi, alcoholgebruik en roken.”

Wat hem nog het meest verbaast, zijn de artsen die zeggen dat mensen die door screening gediagnosticeerd worden met longkanker later alsnog overlijden. “Het Nelson-onderzoek heeft allang aangetoond dat je wel degelijk voldoende mensen kunt redden. Als ze zelf longkanker zouden hebben, draaide hun mening als een blad aan de boom.”

Stigma

Samen met Longkanker Nederland wil Franke ook iets doen aan het stigma rond roken en longkanker. Hij ontkent zeker niet dat roken een rol speelt. Wel wijst hij erop dat er ook andere risicofactoren zijn en niet alle mensen met longkanker gerookt hebben.

“Roken is bovendien een risicofactor bij zo’n vijftien andere soorten kanker. Het stigma dat bij roken en longkanker bestaat, vind ik vervelend en niet terecht. Bij de bevolkingsonderzoeken voor borstkanker en darmkanker wordt niet eens gevraagd of je hebt gerookt.”

Preventie en screenen

Franke is blij met het proefbevolkingsonderzoek 4-IN-THE-LUNG-RUN. Liever ziet hij dat er sneller stappen worden gezet. Een combinatie van preventie en alle vijftigplussers structureel uitnodigen voor een scan. “Ik denk niet dat veel mensen uit angst of schaamte wegblijven. Wanneer je op basis van een vragenlijst aangeeft wat hun risico op longkanker is, zal een groot deel meedoen. Daar ben ik van overtuigd.”

Kwartje van Kuipers

Een kwestie van willen is het volgens hem. De middelen zijn er. En mocht het geld een probleem zijn, dan heeft Franke nog wel een idee: “Maak de pakjes sigaretten maar een euro duurder, dan betalen rokers er zelf aan mee. Noem het een ‘kwartje van Kuipers’. Echt, als je het mij vraagt is het gewoon hartstikke dom dat we niet allang een bevolkingsonderzoek voor longkanker hebben.”

Naschrift: John Franke overleed op 4 maart 2023 aan de gevolgen van longkanker