Manon Spaander: ‘Vroegdiagnostiek is sleutel tot preventie van kanker’
Vroegdiagnostiek is de sleutel tot preventie en tijdige behandeling van darmkanker. Dat stelt MDL-arts Manon Spaander in de podcastreeks Eerder meten, beter weten. Wel vindt ze dat de zorg moet zoeken naar manieren om screening persoonlijker en minder belastend te maken.
“Op het moment dat je darmkanker in een vroeg stadium ontdekt, kun je het genezen. En door een voorstadium te vinden, kun je het voorkomen”, zegt Spaander tegen interviewers Ruud Koolen en Philip van de Poel van de Dutch Health Hub. Spaander is als MDL-arts en hoogleraar gastro-intestinale oncologie verbonden aan het Erasmus MC.
Ellende en verdriet
Vroegdiagnostiek is volgens haar echt de sleutel voor het voorkomen van ziektes. “Aan mijn kant van het bureau zie ik vaak patiënten in een laat stadium en dus ook de ellende en het verdriet. Als we dat met vroegdiagnostiek kunnen voorkomen, zou dat het leven een stukje mooier maken.”
Als het om vroegdiagnostiek gaat, heeft het Erasmus MC een naam hoog te houden. Onder leiding van huidig minister Ernst Kuipers werden in het Erasmus MC de eerste stappen gezet naar het huidige bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker. Voor dit bevolkingsonderzoek worden jaarlijks 2,2 miljoen mensen benaderd, waarvan gemiddeld 70 procent daadwerkelijk de bijhorende ontlastingstest doet.
Groot net
“We zien wat we verwachtten. Het aantal mensen met darmkanker wordt minder. En we zien relatief meer mensen met een vroeg stadium, dus op termijn minder overlijdens”, vat Spaander de ervaring met zeven jaar bevolkingsonderzoek samen.
“Maar het is een groot net dat we uitgooien. We nodigen veel mensen uit, terwijl het om een kleine groep gaat. Dus de volgende stap is de vraag: hoe kunnen we de test beter, specifieker maken en de screening meer op de persoon richten?”
“Moet iedereen van 55 jaar en ouder om de twee jaar standaard een ontlastingstest krijgen of kun je bij een negatieve uitslag naar vier jaar? En moet je mensen met bloed in de ontlasting die onder de afkapwaarde zitten niet juist ieder jaar een test sturen? Onze afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg start daar nu een onderzoek naar.”
Deelnamepercentage
Een belangrijk punt voor Spaander is daarnaast het verhogen van het deelnamepercentage. Waar dit percentage in Oost-Nederland zo’n 80 procent bedraagt, daalt het in de vier grote steden tot 55 à 60 procent. “Je kunt daar verschillende hypothesen op loslaten”, reageert Spaander. “We bereiken niet iedereen met de huidige communicatie. Daarbij kan taal een rol spelen. Er kunnen ook economische redenen zijn. De test is weliswaar gratis, maar een eventueel vervolgonderzoek valt onder het eigen risico. En mensen hebben daarnaast gewoon veel aan hun hoofd, van de oorlog in de Oekraïne tot prijsstijgingen.”
Twijfeltelefoon
Om de vragen en zorgen van potentiële deelnemers te adresseren, heeft het Erasmus MC een ‘twijfeltelefoon’ in het leven geroepen. Daarnaast zet het Erasmus MC digitale hulpmiddelen in die screening, diagnostiek en behandeling vergemakkelijken. Zo is er sinds kort de mogelijkheid van een digitale intake. “Daarbij hebben we juist ingestoken op laaggeletterden. Een gespecialiseerd bedrijf heeft ons geholpen met animaties. Beelden spreken meer voor zich dan taal.”
Een technisch hoogstandje is de ‘camerapil’ die in plaats van de door velen als ongemakkelijk ervaren darmscopie kan worden gebruikt. “Die camerapil is voor mij een metafoor voor waar we naar toe gaan”, stelt Spaander. “Je hoeft niet langer naar het ziekenhuis. Je doet gewoon je ding in je eigen omgeving, terwijl de camerapil opnames maakt. Dat is de toekomst van preventie en vroegdiagnostiek.”
In de podcastreeks Eerder meten, beter weten komen naast Manon Spaander onder andere wetenschappers René Bernards, Wiesje van der Flier, en Charlotte Teunissen aan het woord, net als oud-minister Edith Schippers, zorgpublicist Willem Wansink en zorgondernemer Loek Winter.
Loek Winter, Wanda de Kanter en Luc Colemont nemen tijdens de Dutch Health Week op 15 juni in de Dutch Health Hub Arena deel aan een rondetafelgesprek over vroegdiagnostiek. Op 16 juni houdt DC Klinieken een symposium over het onderwerp.