Simke de Jong, Alrijne: ‘Laat duurzaamheid aan medewerkers over’

Alrijne Zorggroep stimuleert medewerkers en studenten om verbeteringen te bedenken en door te voeren om de duurzaamheid te bevorderen. Manager Huisvesting en Techniek Simke de Jong fungeert als aanjager. Of het duurzamer moet, is hier geen vraag meer. Het gaat hooguit over het hoe.”

Als TU Delft-student kriigt Simke de Jong eind jaren ‘90 een aanbod dat hij niet kan weigeren. Een ziekenhuisbestuurder vraagt hem als afstudeeropdracht ‘het ziekenhuis van 2020’ te ontwerpen. “Passend bij die tijd moest dat een zo energiezuinig mogelijk gebouw worden.”

Het plan van de jonge student valt zo goed dat het ziekenhuis hem vraagt om zijn ideeën in Leiderdorp daadwerkelijk te realiseren. Het nieuwe Rijnland Ziekenhuis krijgt een warmte-opslag, parallel geschakelde generatoren en via kunstmatige intelligentie gestuurd licht. De Jong: “Dat was superspannend. Niemand wist bijvoorbeeld nog wat een warmtekoudeopslag was. Die technologie was toen totaal nieuw. Ik weet nog hoe ik de werking precies uitzocht, tot de gaatjes en de pompen toe.”

Hij krijgt als student veel verantwoordelijkheid, maar weet het project toch tot een goed einde te brengen. “De investering in de warmteopslag bedroeg een miljoen gulden. Gelukkig verdiende die zich in een jaar terug.”

Gouden milieuthermometer

Met zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de nieuwbouw van Rijnland Ziekenhuis maakt De Jong een vliegende start. Sindsdien werkt hij bij wat nu Alrijne Zorggroep heet. Op de nieuwbouw van Rijnland Ziekenhuis volgt de nieuwbouw van Alrijne Ziekenhuis in Alphen aan den Rijn. En daarna de nieuwbouw van Verpleeghuis Oudshoorn in dezelfde plaats.

Op dat laatste project is hij zichtbaar trots. “Oudshoorn was in 2014 het eerste verpleeghuis met de Gouden Milieuthermometer Zorg. En het is helaas nog steeds het enige met dit keurmerk. De daarvoor noodzakelijke innovatiekracht en financiële armslag is bijna niet op te brengen voor organisaties die louter in de ouderenzorg actief zijn. Bij onze organisatie, die zowel ziekenhuizen als verpleeghuizen heeft, gaat dat beter.”

Groene gevels

Maar dat is natuurlijk niet de enige reden waarom juist Alrijne dit resultaat heeft geboekt. Het heeft zeker ook te maken met de duurzame gedrevenheid van De Jong en zijn collega’s. Ze grijpen elk bouwproject aan als een kans om het nog beter te doen. En als de bouw is gerealiseerd, stopt de drang om het duurzamer te doen niet.

Zo is Alrijne bezig met nieuwe groene gevels voor het ziekenhuis in Leiderdorp. En bij het ziekenhuis in Alphen aan den Rijn werken ze aan ‘warmterotondes’. “We gaan overtollige warmte delen met de wijk: woningen, een collegazorgorganisatie en een school in de omgeving.”

Kartonnen bedpannen

De duurzame gedrevenheid beperkt zich bij Alrijne niet tot bouwprojecten. Ook in de dagelijkse operatie is volop ruimte voor verduurzaming. Dat is nu al twintig jaar onderdeel van de organisatiefilosofie.

De Jong jaagt dit graag aan, maar dat is meestal niet meer nodig: “Of het duurzamer moet, is hier geen vraag meer. Het gaat hooguit over het hoe. In werkgroepjes bespreken medewerkers welke verbeteringen ze willen doorvoeren. Denk aan projecten die bijdragen aan het terugdringen van afval of het tegengaan van voedselverspilling. Een mooi voorbeeld is het spoelen van bedpannen. Dat was erg vervuilend vanwege de chemicaliën die we gebruikten. Op voorstel van onze verpleegkundigen zijn we dat anders gaan doen. We werken nu met gerecycled karton dat na gebruik in een vermaler gaat.”

Ruimte om verbeteringen door te voeren

Alrijne mag met recht claimen dat het duurzaamheid in het DNA heeft. De sleutel is niet zozeer de visie zelf, maar de wijze waarop die wordt uitgevoerd. Medewerkers krijgen de ruimte om verbeteringen zelf door te voeren. De Jong is hiervan hét voorbeeld. Van bestuurders, nu al veertien opeenvolgende, krijgt hij steeds de ruimte om verantwoordelijkheid te nemen. “Ik vraag vrijwel nooit wat. Ik hoef geen toestemming voor waar ik niet over twijfel. En ik merk dat bestuurders het fijn vinden dat ze van mijn terrein geen verstand hoeven hebben.”

Revolutionair verpleeghuis

Wie denkt dat de innovatielust bij De Jong met het vorderen der jaren afneemt, zit ernaast. Sterker nog: hij is alleen maar ambitieuzer geworden. Hij houdt zich bijvoorbeeld bezig met de revolutionaire nieuwbouw van het verpleeghuis Leythenrode in Leiderdorp. Hij heeft hiervoor een volledig nieuw concept ontwikkeld.

“Ik vind de term duurzaamheid oldskool. Daarom kies ik nu voor: vitaliteit. Dat woord motiveert meer.” De Jong werkt aan een vitaal verpleeghuis op alle niveaus: een vitaal gebouw, een vitale leefomgeving en een vitale werkplek. Met vitaal bedoelt hij allereerst dat het nieuwe gebouw tegen een stootje moet kunnen. “Het heeft de komende twintig tot dertig jaar eigenlijk geen technologisch onderhoud nodig. En het moet vijftig jaar mee kunnen, zonder dat we iets vervangen.”

Meer zuurstof

Hij wil ook een omgeving ontwikkelen die bijdraagt aan de vitaliteit van bewoners en medewerkers. “Het nieuwe Leythenrode gaat zuurstof uit de buitenlucht winnen en het vuil daar uit filteren. Zo ontstaat een binnenklimaat met meer zuurstof, zonder fijnstof en een luchtvochtigheid tussen 40 en 60 procent.”

De omgeving geeft de bewoners ­­– meest dementerenden – niet alleen meer adem, maar draagt ook bij aan het geestelijk welbevinden. Bewoners krijgen eigen appartementen en een gezamenlijke zwevende binnentuin op anderhalve meter hoogte. “En we gaan het zo logistiek inrichten dat onze medewerkers te gast zijn in de ‘woonomgeving’ van onze bewoners.”

Afwachtende houding

De plannen voor het nieuwe Leythenrode zijn zo revolutionair dat De Jong op een afwachtende houding is gestuit. Bij bouwadviseurs en toezichthouders, maar ook bij collega’s, van wie sommigen hem al twintig jaar kennen. Zij zijn vol ongeloof. “Bij de presentatie van mijn plan viel een stilte. Vervolgens zeiden ze: wat heb je nu weer verzonnen?  Een aantal van hen is ervan overtuigd dat het niet kan. Maar ik weet: het gaat wel gebeuren. ”

Tien studenten

Wat bij De Jong ook niet afneemt, is zijn plezier om de organisatie aan te jagen. Zijn geheime wapen hierbij zijn TU-studenten. Hij daagt elk kwartaal tien ambitieuze jonge techneuten uit. Die laat hij korte, vrije verbeteropdrachten doen in de ziekenhuizen van Alrijne. “We zetten ze niet op projecten die wij bedenken. Maar vragen ze: waar word jij nou warm van?”

Bewust laat hij ze zelf bepalen wat ze belangrijk vinden. “Je moet mensen uit hun eigen intrinsieke ambitie laten werken. Dan komen ze zelf met de mooiste projecten. Dat heeft bij de nieuwe generatie vrijwel altijd te maken met duurzaamheid. Zo heeft een student onderzocht hoe we de contrastvloeistoffen bij de diagnostiek van radiologie konden terugbrengen. Haar kleine project heeft grote gevolgen gekregen. Zo hebben we het gebruik van milieuonvriendelijke contractvloeistoffen bij onze CT-scans gehalveerd en de schadelijke straling fors teruggebracht. En radiologie kijkt nu bij alle schadelijke stoffen of ze het gebruik kunnen terugdringen.  Daar wordt iedereen blij van, zelfs de mensen die vooral door een financiële bril kijken.”

Rollen omgedraaid

De Jong vindt het fantastisch dat de rollen nu zijn omgedraaid. Zoals hij zelf ooit de kans kreeg het ziekenhuis van 2020 te ontwikkelen, stelt hij nu studenten in de gelegenheid om zich van hun beste kant te laten zien. “Ik kan oprecht jaloers zijn op jonge mensen. Zij kijken nog onbevooroordeeld en zien oplossingen die wij over het hoofd zien. Dat is precies wat we nu nodig hebben.”