Zorg schrikt van snijden in preventie

De plannen voor de zorg van PVV, VVD, NSC en BBB staan in veel gevallen haaks op de financiële uitwerking. Dat is de teneur van de reacties in de zorg op het hoofdlijnenakkoord dat de vier partijen 16 mei presenteerden. Zo zeggen de partijen werk te willen maken van preventie. Tezelfdertijd wordt er fors gesneden in de publieke gezondheidszorg en de subsidies voor een gezonde leefstijl.

“Het is natuurlijk positief dat er in het hoofdlijnenakkoord aandacht is voor preventie”, zegt voorzitter André Rouvoet van GGD GHOR Nederland. “Maar als daar geen financiële dekking bij wordt gegeven, zullen de mooie ambities niet gerealiseerd worden en zullen de gezondheidsverschillen blijven toenemen. De door Rutte IV ingezette intensivering van de middelen voor de publieke gezondheid wordt afgebouwd. In totaal 300 miljoen minder voor de gezondheid van Nederland dus.”

Personeelstekort

Eenzelfde bedenking geldt de aanpak van het personeelstekort in de zorg. De expliciete aandacht voor de arbeidsmarkt in het hoofdlijnenakkoord wordt unaniem toegejuicht. Onbegrip is er echter voor het feit dat er in de financiële uitwerking juist middelen worden weggehaald. Het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ) moet 130 miljoen euro per jaar inleveren.

“Dit baart V&VN grote zorgen”, reageert voorzitter Bianca Buurman van de verpleegkundige beroepsvereniging. “Er zijn forse maatregelen nodig. Investeer in de mensen die het werk moeten doen. Niet voor niets pleiten wij voor gratis zorgopleidingen in ons manifest.”

Extra loonruimte

“Zorgprofessionals staan elke dag weer klaar voor ons allemaal”, zegt voorzitter Ad Melkert van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). “Zij verdienen onze aandacht en steun. Daarom vragen wij aan de formerende partijen om bij de verdere uitwerking van het hoofdlijnenakkoord extra loonruimte vrij te maken voor middeninkomens in de zorg. Daarop is ook eerder door de SER aangedrongen. De bezuiniging in het hoofdlijnenakkoord op het Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ)-programma, is daarmee in strijd en wij dringen aan op herziening van dit voornemen.”

Eigen risico

Om drempels bij de toegang tot zorg weg te nemen, mikken de opstellers van het hoofdlijnenakkoord op een verlaging van het eigen risico tot 165 euro. Hoe de verwachte toestroom moet worden opgevangen, is onduidelijk. Extra budget komt er in ieder geval niet. “De voorgestelde nulgroei voor ziekenhuizen staat op gespannen voet met de gevolgen van de halvering van het eigen risico”, constateert Melkert.

Passende zorg

De Nederlandse ggz wijst er daarnaast op dat er geen middelen zijn vrijgemaakt voor verschuiving van zorg. “Passende zorg kan ggz-zorg zijn, maar soms is ondersteuning vanuit het sociaal domein, zoals schuldhulpverlening of activiteiten in een buurthuis, beter. Hierdoor krijgen gemeenten meer verantwoordelijkheden, terwijl de financiële middelen afnemen. Er is bijvoorbeeld geen extra geld voor het gemeentefonds in het akkoord opgenomen.”

Gebrek aan aandacht

Bij de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) overheerst de zorg en teleurstelling over het gebrek aan aandacht voor mensen met een beperking. “In het Hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB missen we een heel belangrijk thema, namelijk aandacht voor mensen met een beperking en de stappen die nodig zijn om hen betekenisvol mee te laten doen in de samenleving’, stelt directeur Theo van Uum in een eerste reactie.

Ongeloof

Ook mensen met een psychische aandoening worden volgens het platform voor geestelijke gezondheid MIND stelselmatig over het hoofd gezien. “In het nieuwe coalitieakkoord wordt niet gesproken over verbeteringen in de ggz, terwijl de wachtlijsten steeds verder oplopen”, aldus directeur-bestuurder Dienke Bos. “Ook in preventie en mentale gezondheid lijkt niet te worden geïnvesteerd. We zijn vol ongeloof dat dit nieuwe kabinet de urgentie niet voelt of ziet om dat drastisch te veranderen.”
De Nederlandse ggz, de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en het Nederlands Instituut Psychologen (NIP) delen de teleurstelling dat er in het onderhandelaarsakkoord geen aandacht is voor mentale gezondheid.

Definitief regeerakkoord

De belangengroepen in de zorg merken unaniem op dat het hoofdlijnenakkoord voor zover het de zorg betreft erg summier is. “Voor de toekomst van de zorg is het bepalend hoe het wordt uitgewerkt in concrete maatregelen in een regeerakkoord”, aldus Zorgverzekeraars Nederland (ZN), dat niettemin ‘veel goede elementen’ ziet. “Het is belangrijk dat in het definitieve regeerakkoord een vervolg komt op het Integraal zorgakkoord omdat na 2027 de druk op de zorg vanwege vergrijzing en personeelstekorten onverminderd hoog blijft.”

Grote uitdagingen

Ook de Federatie Medisch Specialisten (FMS) ziet uit naar verdere concretisering. “We staan voor grote uitdagingen. De druk op de zorg zal blijven toenemen door het personeelstekort, een groeiend aantal patiënten en meer multi-morbide patiënten”, zegt voorzitter Piet-Hein Buiting. “Ik ben blij dat in het hoofdlijnenakkoord wordt erkend dat deze uitdagingen moeten worden aangepakt, maar ik ben vooral benieuwd naar de uitwerking van deze plannen in de praktijk.”

Wachtlijsten

Net als de andere belangenorganisaties schuift Patiëntenfederatie Nederland graag aan voor advies. “De Patiëntenfederatie is benieuwd naar en denkt graag mee over de verdere uitwerking van de ambities. We volgen nauwlettend of de fundamentele keuzes die nog gemaakt moeten worden de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid van zorg voor patiënten helpen verbeteren. Het tegengaan van wachtlijsten, betere gegevensuitwisseling en meer inzicht in de kwaliteit van de zorg voor patiënten hebben daarin onze bijzondere aandacht.”

Beheersbaarheid

In het hoofdlijnenakkoord beloven PVV, VVD, NSC en BBB verdere uitwerking in de vorm van “een hoofdlijnenakkoord, gericht op beheersbaarheid van zorguitgaven en de kwaliteit van de zorg”. Dit akkoord moet in ieder geval over de curatieve zorg gaan. “De intentie is een hoofdlijnenakkoord af te sluiten voor de curatieve zorg”, valt te lezen in de budgettaire bijlage van het hoofdlijnenakkoord. “Als stok achter de deur kan het macrobeheersingsinstrument worden ingezet. Op dit moment is reeds een hoofdlijnenakkoord afgesloten. Aan de hand van de evaluatie wordt een hoofdlijnenakkoord voor de jaren tot en met 2028 voorbereid. Dit hoofdlijnenakkoord moet structureel 590 miljoen euro opleveren waarbij de volumegroei gelijk is aan het laatste jaar van het huidige Intragraal zorgakkoord (IZA).”