Digitale transformatie is binnen de ggz veel meer dan het implementeren van technologische snufjes. Volgens Anita Wydoodt, voorzitter van de raad van bestuur van Parnassia Groep, staat of valt het succes van digitale innovaties met de manier waarop we met elkaar omgaan.
Luisteren naar elkaar en de belangen van medewerkers en cliënten serieus nemen, is een cruciale voorwaarde voor succesvolle verandering. “Als je niet luistert naar het belang van de ander, wordt de techniek niet gebruikt, stelde Anita Wydoodt tijdens haar keynote op Zorg & ict 2025.
Parnassia Groep benadert de digitale transformatie binnen de ggz als een sociaal proces. Het doel is niet om simpelweg technologie toe te passen, maar om betere zorg te realiseren door samenwerking en gedeeld leiderschap. Vanuit een duidelijke visie wordt gewerkt met een meerjarig stappenplan waarin niet de techniek centraal staat, maar de impact op collega’s en cliënten. Het is een traject waarin de menselijke maat leidend is en waarin innovatie hand in hand gaat met cultuurverandering.
Die nieuwe benadering is te danken aan Wydoodt, die sinds oktober 2023 voorzitter van de raad van bestuur is Parnassia Groep. Met haar uitgebreide achtergrond als bestuurder, toezichthouder, coach en programmaleider aan het Erasmus Centrum voor Zorgbestuur brengt zij niet alleen ervaring, maar ook een nieuwe bestuursstijl mee. Ze kiest bewust voor een luisterende, verbindende aanpak waarbij ze de werkvloer en cliënten actief betrekt bij besluitvorming.
Complexe uitdagingen
De vraag hoe de ggz te verbinden met is met ICT is geen gemakkelijke, stelt ze. De sector heeft te maken met complexe uitdagingen, zoals lange wachtlijsten. Momenteel staan er zo’n 18.000 mensen op een wachtlijst, waaronder 4.000 jongeren. Volgens Wydoodt is het essentieel dat innovatie wordt ingezet om deze impasse te doorbreken. Daarbij is het uitgangspunt helder. “We doen het samen met zorgprofessionals en cliënten.”
Luisterend leiderschap
Binnen de digitale transformatie bij Parnassia Groep is gedeeld en luisterend leiderschap één van de kernprincipes. Dit betekent dat leiders niet bepalen wat nodig is, maar dat ze vooral luisteren naar wat de gebruikers nodig hebben. Een concreet voorbeeld is de implementatie van het Elektronisch Cliënten Dossier (ECD). Hoewel Wydoodt zelf geen IT-specialist is, benadrukt ze dat succesvolle implementatie alleen mogelijk is door samenwerking tussen technici en zorgprofessionals. Deze kruisbestuiving vindt onder andere plaats in het gebruikersoverleg en de interdisciplinaire commissie zorgsystemen binnen Parnassia Groep, waarin strategie en uitvoering samenkomen.
Vijf pijlers
Hoewel de ggz-sector op het gebied van technologische innovatie nog achterloopt op ziekenhuizen, is Wydoodt trots op wat al is bereikt. De digitale strategie van Parnassia Groep richt zich op vijf pijlers: 24/7 digitale verbondenheid, persoonlijke benadering (ook digitaal), efficiëntie, goede ondersteuning en betrouwbaarheid. De transformatie begint bij een voorhoede en breidt zich vervolgens uit naar alle 12.000 medewerkers van de organisatie.
Werkplezier
Een belangrijk aandachtspunt hierbij is werkplezier. Medewerkers moeten in staat worden gesteld om overal digitaal te kunnen werken. Daarvoor is bijscholing essentieel. Parnassia Groep lobbyt actief bij het ministerie van VWS en bij verzekeraars om financiële middelen te verkrijgen voor scholing en digitale toegang. Ook cliënten moeten te allen tijde gebruik kunnen maken van het cliëntenportaal, en de data waarop systemen draaien moeten betrouwbaar zijn.
Hoopgevende initiatieven
Maar ze is ook eerlijk over het ongemak: het invoeren van nieuwe applicaties brengt soms spanning en weerstand met zich mee. Er zijn echter ook veel hoopgevende initiatieven. Zo moet de signaleringsapp Krachtplan de administratieve druk op zorgprofessionals verlichten. Dat draagt bij aan werkplezier en het verminderen van werkdruk. Daarnaast gebruiken al 4.000 cliënten Superbrains, een digitale tool waarmee zij tijdens de wachttijd aan hun mentale gezondheid kunnen werken. Deze app biedt ook behandelmodules, wat de duur van behandelingen kan verkorten.
Een ander sprekend voorbeeld van innovatie is de zogeheten Patroonverkenner. Dit digitale hulpmiddel helpt zorgprofessionals om samen met cliënten patronen te ontdekken die ten grondslag liggen aan psychische klachten. Met behulp van de Polly-app kiest de cliënt zelf bouwstenen en analyseert hij vervolgens welke patronen gezond zijn en waar hulp nodig is. Het onderliggende idee is dat mensen niet simpelweg een verzameling klachten hebben, maar vastlopen in complexe, zichzelf in stand houdende patronen. Deze benadering is geïnspireerd op de netwerktheorie en legt de nadruk op interacties tussen mensen en hun omgeving.
Wydoodt noemt verder DeepMemory. Deze AI-oplossing wordt ingezet bij angststoornissen. Door middel van deepfake-technologie worden positieve herinneringen gecreëerd. Zo kan iemand die bang is om uit eten te gaan, zichzelf in een video zien waarin hij of zij ontspannen dineert. Deze techniek wordt onderzocht in samenwerking met diverse professionals en richt zich op het ontwikkelen van nieuwe vormen van exposuretherapie.
Niet ingewikkeld
Technologie hoeft niet altijd ingewikkeld te zijn, aldus Wydoodt. Ze sluit af met een eenvoudige technologische toepassing met grote impact; een ‘vissenkom’ voor mensen met dementie: een beeldscherm met rustgevende aquariumbeelden helpt cliënten te kalmeren zonder intensieve inzet van zorgpersoneel.
