Welke rol hebben zorgbestuurders om richting te geven aan de toepassing van AI in een steeds complexer speelveld? Twaalf bestuurders van ziekenhuizen, eerstelijns-, VTT- en ggz-organisaties maken een vierdaagse studietrip in de regio Eindhoven. Ze verdiepen zich in kunstmatige intelligentie.
Wat betekent de digitale versnelling als gevolg van AI-inzet voor de zorg van morgen? Wat kunnen bestuurders vandaag al doen? En vooral: welke rol hebben bestuurders om richting te geven en te gidsen in een steeds complexer speelveld? Dat zijn grote vragen. Michiel van Etten verzorgt de introductie in AI in de zorg. En ik werp vragen en dilemma’s op. En in eendrachtige samenwerking met AI-tools doen we verslag van de ochtendsessie.
Geen toekomstmuziek meer
Kunstmatige intelligentie (AI) is geen toekomstmuziek meer. In ziekenhuizen, huisartspraktijken, ouderenzorg, revalidatie en ggz zien we toepassingen en algoritmes die helpen bij het stellen van diagnoses, voorspellende modellen voor heropnames en digitale assistenten die het werk van zorgmedewerkers verlichten. AI is een krachtige technologie. Dit is pas het begin: systemen die leren van elk datapunt, die proactief adviseren en die zelfs persoonlijke zorgpaden kunnen uitstippelen, komen er aan.
Kansen: mensgerichte zorg, ondersteund door data
AI biedt kansen om de zorg persoonlijker, efficiënter en effectiever te maken. Voorbeelden te over: vroegtijdige signalering van ziekte bij thuiswonende ouderen, administratieve verlichting van het werk van zorgprofessionals en betere inzet van schaarse capaciteit via slimme planning. De echte belofte daarbij is het scheppen van meer tijd voor menselijke aandacht. Zo fungeert technologie als stille ondersteuner van de relatie tussen zorgverlener en patiënt.
Opschalen vraagt keuzes, focus en samenwerking
Succesvolle AI in de zorg komt niet vanzelf van de grond, zo laat de praktijk zien. Het vraagt om een gerichte focus op toepassingen die maatschappelijke meerwaarde bieden, cross-sectorale samenwerking tussen zorgorganisaties, tech-bedrijven en kennisinstellingen en duidelijke ethische kaders: wat willen we wél en wat juist niet overlaten aan technologie? Daarbij is investeren in digitale vaardigheden en AI-bewustzijn essentieel, van werkvloer tot bestuurskamer.
Rol bestuurder: koers bepalen in onzekerheid
De rol van de bestuurder is cruciaal. Niet als AI-expert, maar om richting te geven aan het gebruik door medewerkers en organisatie. Daarom geven we enkele aanwijzingen.
- Ontwikkel een heldere visie op technologie als hulpmiddel voor betere zorg.
- Zet technologie in vanuit waarden: menselijkheid, veiligheid, toegankelijkheid.
- Stimuleer een cultuur van leren en experimenteren.
- Zorg voor de juiste mensen en structuren: multidisciplinaire teams, ethische commissies, datateams.
Veranderende zorgcontext
De bestuurder is degene die de balans bewaakt tussen innovatie en zorgvuldigheid. Tussen tempo maken en draagvlak houden. Tussen digitale mogelijkheden en menselijke maat. Het komt neer op besturen in een veranderende zorgcontext. We noemen drie voorbeelden.
1. Maatschappelijke opdracht verandert
Patiënten verwachten meer regie, meer maatwerk en directe toegang tot informatie. Technologie maakt dat mogelijk, maar verandert ook het verwachtingspatroon: “Als het kan, waarom gebeurt het dan niet?”
2. Organisatie-opdracht transformeert
Zorgorganisaties moeten wendbaarder worden. Dat vraagt om flexibele processen, datavaardigheden en de durf om continu te leren.
3. Context is in beweging
De technologische en maatschappelijke omgeving ontwikkelt zich razendsnel. Bestuurders moeten extern gericht zijn, anticiperen op ontwikkelingen en openstaan voor samenwerking buiten de muren van de eigen organisatie.
Van lineair naar dynamisch besturen
Processturing in de zorg is geen rechte lijn van A naar B meer. AI maakt zichtbaar hoe complex en dynamisch zorg is. De werkelijkheid beweegt voortdurend. Inzichten, data en voorkeuren veranderen. Besturen wordt daarmee bijsturen op basis van informatie, ruimte geven aan experimenten en verbinden van het nu met een gewenst toekomstperspectief. In plaats van een blauwdruk vraagt de tijd om een kompas. Geen zekerheid over de exacte route, wel duidelijkheid over de richting.
Technologie en AI zijn geen bedreigingen maar hulpmiddelen, mits goed ingezet. De mens blijft centraal en krijgt betere ondersteuning. De opdracht voor bestuurders is helder: wees richtinggevend, waardenbewust en leerbereid. Alleen zo bouwen we samen aan zorg die past bij de uitdagingen én mogelijkheden van de 21e eeuw.
