De landelijke beweging Ouder Worden 2040 lanceerde onlangs een nieuwe publicatie: ‘Samen wonen, samen leven: van idealen naar doorbraken’. In dit boek staan 17 succesvolle initiatieven voor vitale wijken die een antwoord geven op het woonvraagstuk waar de vergrijzende samenleving mee te maken krijgt.
De vergrijzende samenleving staat voor een grote uitdaging: tot 2030 moeten er 290.000 nieuwe woningen komen die geschikt zijn voor ouderen. Dit is hét moment om oplossingen op het gebied van wonen, zorg en welzijn te realiseren.
Zorgzame gemeenschappen
Zorgzame gemeenschappen beginnen vaak bij bewoners die zich samen inzetten voor een vitale toekomst. Initiatiefnemers stuiten echter op tegenwerking vanuit wet- en regelgeving en daar probeert de landelijke beweging Ouder Worden 2040 verandering in te brengen. Samen met iedereen die betrokken is bij het woonvraagstuk.
“Er gebeuren veel mooie dingen, maar het is niet genoeg. We moeten sneller in actie komen, want de vergrijzing gaat gewoon door. We moeten anders bouwen en anders met onze leefomgeving omgaan”, zegt Hans Adriani, bestuurlijk voorzitter Aanjaagteam Wonen Welzijn Zorg voor Ouderen, tijdens het congres ‘Vitale wijken in de praktijk’.
Lees ook: Zorgzame gemeenschap zoekt passende woonvorm
De kracht van drie lezen
De kersverse publicatie van Ouder Worden 2040 brengt 17 succesvolle praktijkvoorbeelden in kaart van wooninitiatieven die positief bijdragen aan de vorming van zorgzame, vitale en duurzame gemeenschappen. ‘Samen wonen, samen leven’ is het resultaat van een samenwerking tussen BeBright, Rabobank, Hogeschool Utrecht en het Kenniscentrum Sociale Innovatie.
In eerder verschenen artikelen op Dutch Health Hub maakte je al kennis met acht succesvolle initiatieven, waaronder De Kastanjetuin in Zwolle en De Nieuwe Meent in Amsterdam. Waarom komen sommige initiatieven wel van de grond en anderen weer niet? Het valt of staat allemaal met drie aandachtsgebieden, ofwel lenzen, waarlangs wooninitiatieven geanalyseerd worden en vorm moeten krijgen.
1. De lens van gedrag en cultuur
Deze lens richt zich op de leefwereld van bewoners, vrijwilligers en zorgprofessionals. Centraal staat hoe mensen met elkaar omgaan, zoals de dagelijkse routines van bewoners en professionals. Hoe zorg je voor een optimale beleving en waardering? Hierbij spelen onder andere bewustwording, motivatie, taakverdeling en cultuurverandering een belangrijke rol.
2. De lens van ruimte en relaties
Deze lens zoomt in op de fysieke en sociale omgeving van bewoners. Op welke manier beïnvloeden gebouwen en openbare ruimtes de kwaliteit van het samenleven? De inrichting van een gebouw of een buurt kan sociale activiteiten stimuleren en daarmee het gevoel van gemeenschap versterken, en eenzaamheid voorkomen.
Lees ook: Voorzorgcirkels pakken eenzaamheid ouderen aan
3. De lens van structuren en systemen
Deze lens gaat over alle randvoorwaarden op organisatorisch gebied. Het gaat bijvoorbeeld om wet- en regelgeving en financiering die wooninitiatieven mogelijk maken, of juist tegenwerken. Hoe kunnen we deze randvoorwaarden zo inrichten dat we verandering mogelijk maken op een duurzame manier?
Deze drie lenzen geven de realiteit weer waar potentiële wooninitiatieven mee te maken krijgen. De manier waarop ze samen moeten werken en afhankelijk zijn van elkaar, maakt het een complex geheel. “We willen allemaal waardig oud worden in een woning die bij ons past en daar is niet één oplossing voor. Als je de verschillende lenzen goed over elkaar heen schuift, is er veel mogelijk”, aldus Michel van Rooijen, partner bij BeBright.
Doorbraakcoalitie
De grote opgave is om met elkaar in gesprek te komen en te blijven. “Vergrijzing is geen geïsoleerd zorgprobleem, maar een maatschappelijke transformatie die alle generaties raakt. Toch blijft onze aanpak vaak gefragmenteerd: zorg, wonen, arbeid. Elk met eigen logica en beleid”, aldus Els Overkamp, Lector Wonen en Welzijn aan de Hogeschool Utrecht, in de publicatie.
Ouder Worden 2040 spreekt van een doorbraakcoalitie waarin onder andere woningcorporaties, vastgoed, bestuur, wetgeving en sociaal planologen met elkaar samenwerken. Het gaat om een gedeelde verantwoordelijkheid waarvoor de doorbraakcoalitie samen verantwoordelijk zou moeten zijn.
“Dat we wijken kunnen bouwen in Nederland hebben we wel bewezen. Kijk maar naar de Vinex-wijken. Het bouwen van gemeenschappen is een ander verhaal en dat mis ik vaak nog in discussies. Hoe ga je een sociale infrastructuur faciliteren?”, is een vraag die gesteld moet worden volgens Coen Hendriks, maatschappelijk vastgoedontwikkelaar bij Zenzo.
Lees ook: Ouder Worden 2040: van eigen huis naar samen wonen
Denk aan de ouderen
Belangrijk is dat het perspectief van de bewoner in kwestie niet mag ontbreken. Liesbeth Spies, voorzitter van Aedes, vereniging van Nederlandse woningcorporaties, zegt daarover: “Ouderen willen niet naar een studio van vijftig vierkante meter. Het gaat om het vormen van gemeenschappen en daarin zul je ouderen moeten meenemen. Laat de ervaringsdeskundige, dus de oudere, zelf aan het woord.”
Voor meer informatie en een digitaal exemplaar van ‘Samen wonen, samen leven’ ga je naar de website van Ouder Worden 2040. Het congres ‘Vitale wijken in de praktijk’ werd op 7 november georganiseerd door Achmea, BeBright en Rabobank.
