Leen Zevenbergen: ‘Zonder duurzaamheid wordt de zorg onbetaalbaar’

Hij is duurzaam ondernemer in hart en nieren en adviseert bestuurders in allerlei bedrijfstakken over verduurzaming. Hij heeft een hekel aan saaie talks en nog meer aan een passieve houding van jonge professionals. “Wat duurzaam omgaan met de planeet met zorg te maken heeft? Alles!”

Leen Zevenbergen is de oprichter van Bolesian, een specialist in artificial intelligence. Gedurende zijn lange loopbaan van bijna veertig jaar richtte hij meer dan twintig bedrijven op, vooral op het snijvlak van technologie en duurzaamheid.

Bekender is hij als een van de mensen achter van B Lab Europe, de organisatie die duurzame ondernemingen stimuleert en certificeert. Inmiddels zijn er 1.400 B Corps in Europa, met nog eens 1.400 ‘in de wachtkamer’. Ook schreef Zevenbergen een aantal boeken, zoals ‘En nu laat ik mijn baard staan’ en “t Is groen en groener wordt het niet’, ‘Once Upon a Future’ en zijn laatste: ‘Dominee van de Duurzaamheid’.

Zevenbergen is op 20 mei keynote speaker op het ZorgSamenEvent. Hij neemt de deelnemers mee in zijn praktijkervaringen en doet inspirimenten om een betere en eerlijkere wereld te bouwen.

Wat is dat, een inspiriment?

“Er zijn veel conferenties met interessante titels, maar saaie presentaties. Daar heb ik een enorme hekel aan. Dan zit je in de zaal en komt er iemand praten, soms een bekende Nederlander. Vaak is het niet boeiend en inspirerend gebracht. Een goed praatje moet humor hebben of emotie. Als je wilt dat mensen luisteren, moet je ze boos maken of laten lachen. Mijn verhalen zijn soms heel choquerend of heel uitdagend. Deze momenten noem ik ‘inspirimenten’ – een term bedacht door mijn co-auteur van Once Upon a Future. Ik hoop tijdens mijn talk mensen op scherp te zetten, te choqueren te irriteren, aan het denken te zetten.”

Het ZorgSamen Event richt zich specifiek op jonge professionals in de medische sector. Wat wil je deze leeftijdsgroep meegeven als het gaat om groene ambities?

“Jullie moeten het gaan doen. Deze tijd vraagt om aanpakkers en ik hoop dat die in het publiek zitten. Elk probleem kun je zelf oplossen. Zo niet, dan ben je een speelbal op de golven van de toekomst. Sta erbij stil: hoe gaan we met de planeet en de resources om?”

“Dan kun je zeggen: wat heeft dat met zorg te maken? Nou, alles! Het klimaat, maar ook diversiteit, hoe je met mensen omgaat, dat zijn allemaal onderdelen van duurzaamheid. Mijn boodschap is: als je je er nog niet in verdiept hebt, ga dat dan nú doen. Ik kan me niet voorstellen dat mensen onder de 35 niet doordrenkt zijn van de noodzaak van duurzaamheid. Misschien heb je geen tijd, maar dat weiger ik te geloven. Geen tijd voor iets waar we aan uitsterven? Je hebt een verantwoordelijkheid. Wat je doet, hoeft overigens niet meteen heel groot te zijn. Denk bijvoorbeeld na over wat je eet.”

Wat kan de zorg leren van het bedrijfsleven als het gaat om duurzaamheid?

“Het is bijna omgekeerd: het bedrijfsleven kan leren van de zorg. De zorg, het zorgen voor anderen, het je zorgen maken over anderen is een levenshouding. Daarom zit er in de zorg meer passie bij mensen: mensen kíezen voor de zorg. En dat is veel minder in het bedrijfsleven. Ik heb zelden iemand ontmoet die met veel passie accountant is geworden. De passie om te kiezen voor iets waar de wereld iets mee opschiet, is nog maar net aan het doordringen in het bedrijfsleven.”

“Maar de zorg kan zeker wel wat leren van de manier waarop het bedrijfsleven georganiseerd is. Je zag dat in de tijd van opschaling van de GGD’s. Die operatie werd gerund door het bedrijfsleven. Dat soort logistieke kracht vind je meer bij bedrijven dan in de zorg. En de zorg kan baat hebben bij meer durf en ondernemerschap. De grote veranderingen in duurzaamheid komen van ondernemers en niet van managers. Ondernemers lopen risico, dat is een nuttige kwaliteit onzekere tijden. Onzekerheid creëert kansen en ondernemers grijpen die. Daar zou de zorg van kunnen leren.”

Jij hebt het over holistische duurzaamheid, wat is dat?  

“Er zijn zeventien sustainable development goals en om het goed te doen moet je die allemaal naleven. Je moet goed kijken naar de samenhang. Een beetje groen kan niet. Ook al plaatst een bedrijf als British American Tobacco zonnepanelen, het blijft een criminele organisatie.

“Het goede nieuws is: ziekenhuizen zijn opgezet om de wereld beter te maken. Bedrijven als Unilever niet. Werknemers in de zorg zijn intrinsiek gedreven, maar daar staat bijna haaks tegenover dat de echte duurzame voortrekkers in het bedrijfsleven mijlenver voorlopen. Het B-corps is de Champions League van duurzaamheid. Daaronder vallen bedrijven als Patagonia, Auping, Greyston Bakeries en Tonys Chocolonely. Als je dat vergelijkt met wat er in ziekenhuizen, zorgverzekeraars en andere zorginstellingen gebeurt, dan loopt de zorg wel achter, met name als het gaat om circulariteit.”

Hoe komt dat?

“Grote zorginstellingen hebben ook wel duurzame ambities, maar lijken er geen tijd voor te hebben of vrij voor te maken. Verduurzaming gebeurt in het bedrijfsleven steeds vaker onder druk van de markt. In ziekenhuizen en zorginstellingen is de druk van de markt op die manier minder ‘voelbaar’, maar ik denk wel dat dat gaat veranderen. Er komt namelijk een moment dat de vervuiling betaald moet gaan worden in geld. Dan wordt alles duurder en gaan patiënten ook op prijs kiezen. Duurzaamheid wordt dan noodzaak, anders wordt zorg onbetaalbaar.”

Leen Zevenbergen is keynote tijdens ZorgSamenEvent op 20 mei. Dit event richt zich speciaal op zorgprofessionals onder de 35 jaar.