‘Minder medicijnen weggooien kan simpel zijn’

Ziekenhuis Tjongerschans won dit jaar de VGZ Samen Voorop Award voor duurzaamheid. Het ziekenhuis won de prijs omdat ‘zo nodig medicatie’ niet meer op naam verstrekt wordt. Ziekenhuisapotheker Minke Jongsma is blij met de prijs, maar heeft het liever over achterstallig onderhoud dan over een geniaal idee. “Het is ook wel een beetje gênant dat we een prijs krijgen voor iets dat best simpel bleek en dat we al veel eerder hadden moeten doen.”

Jongsma ging zich steeds ongemakkelijker voelen bij de tonnen vol medicijnafval die de apotheek verlieten. “Thuis was ik druk met afval scheiden, op het werk ging alles gewoon de ton in. We zijn dus maar eens gaan onderzoeken wat er eigenlijk allemaal in die tonnen zat en of we daar iets aan konden doen.”

Dat onderzoek werd uitgevoerd door Jiro Grassi, inmiddels adviseur integraal capaciteitsmanagement bij Tjongerschans. Grassi: “In een periode van zes weken heb ik negen metingen uitgevoerd. Daarin vergeleek ik voor alle afdelingen per patiënt de uitgezette medicatie met de retour gekomen en weggegooide medicatie. Ik vond het geweldig om zo het gevoel ‘we gooien veel medicatie weg’ om te zetten naar concrete data en uit deze data de belangrijkste bronnen van verspilling te herleiden.”

Oorzaak verspilling

Uit het onderzoek kwam de ‘Zo nodig medicatie’ als grote oorzaak van verspilling naar boven. Tot voorkort werden die medicijnen standaard op naam klaargezet. Als ze niet nodig waren, kwamen ze aan het einde van de dag terug naar de apotheek. Daar werden ze vervolgens weggegooid. Jongsma: “Dat ging vaak wel om 30 procent van deze medicijnen.”

Uit overleg met de verpleegkundigen bleek dat die niet wisten dat de overgebleven medicatie werd weggegooid. “Er is toen besloten dat de ‘zo nodig’ medicatie niet meer op naam van de patiënt wordt uitgezet. Als zo’n medicijn nodig is, lopen de verpleegkundigen naar de afdelingsvoorraad. Dat kost iets meer tijd, maar dat blijkt in de praktijk geen enkel probleem. De verpleegkundigen zijn graag bereid om dat te doen om de hoeveelheid afval te beperken.”

Flaconnetjes op naam

Ook bij de middelen die via een naald worden toegediend, bleek het mogelijk de afvalstroom te beperken. Jongsma: “Wij waren gewend die flaconnetjes in de apotheek op naam te zetten. Verpleegkundigen vonden het net zo handig om ze uit de afdelingsvoorraad te halen. Ze wisten, net als bij de bovengenoemde medicijnen, niet dat de resten uit de laatjes werden weggegooid. We verstrekken die flaconnetjes dus ook niet meer op naam.

Landelijk opschalen

Jongsma is blij met de VGZ Samen Voorop Award omdat het beperken van het medicijnafval hiermee extra aandacht krijgt. De gewonnen 10.000 euro wil het ziekenhuis gebruiken om samen met VGZ het initiatief landelijk op te schalen. Jongsma: “Ik raad alle ziekenhuizen in ieder geval aan om kritisch in de tonnen met medicijnafval te kijken. Wat zit erin en wat kan minder?  Jiro Grassi die bij ons het onderzoek uitvoerde, had geen zorg- maar een logistieke achtergrond. Hij kon er met frisse blik naar kijken en dat heeft voor ons heel goed gewerkt.”

Jongsma wil nog meer stappen zetten. Ze kijkt een beetje jaloers naar Isala, dat ongebruikte retour medicatie opnieuw verstrekt. ”Daar zijn ze alweer verder. Dat zou ik bij ons ook wel willen.”