Dianda Veldman: ‘Wisselen zorgverzekeraar vraagt duidelijkheid’

Wie nu overstapt naar een andere zorgverzekeraar, weet vaak niet of de arts of zorgverlener van eigen voorkeur volgend jaar nog wel wordt vergoed. Dat kan anders. Ook de transparantie over kwaliteit van zorg laat te wensen over, aldus Dianda Veldman.

Door Dianda Veldman, directeur Patiëntenfederatie Nederland

Het seizoen van het al dan niet kiezen van een nieuwe zorgverzekering is weer begonnen. Zorgvergelijkers en verzekeraars bestoken verzekerden op radio, televisie en in de kranten met aanbiedingen van de beste verzekering tegen de laagste kosten of met de beste zorg. Dat alles om de vele miljoenen mensen te lokken die een verplichte basispolis voor de zorgverzekering moeten afsluiten. Opzeggen van je zorgverzekering kan tot 1 januari, een nieuwe afsluiten kan tot 1 februari.

Maar hoe weet ik waarvoor ik kies, als ik nu een zorgverzekering kies? Formeel moeten alle zorgverzekeraars uiterlijk 12 november aangeven welke zorgverleners ze voor komend jaar hebben ingekocht voor hun verzekerden.

Dan weet die verzekerde dat zorg van deze zorgverlener wordt vergoed door de zorgverzekeraar. En zorgverleners moeten hun klanten eveneens voor half november hebben laten weten of ze voor volgend jaar zijn ingekocht door een zorgverzekeraar en zo ja, door wie en tegen welke voorwaarden. Deze afspraken zijn onlangs nog eens vastgelegd in het Integraal Zorgakkoord (IZA) van kabinet en de meeste partijen in de zorg.

Niet op orde

Maar in de praktijk van alledag gebeurt dit allemaal niet. Zorgverzekeraars hebben de contractering voor het lopende jaar soms nog niet op orde, laat staan dat ze zijn begonnen aan die van volgend jaar. Dat is ook niet vreemd, want de grote vier verzekeraars sluiten jaarlijks met enkele tienduizenden zorgverleners een contract, soms gewoon door per mail een voorgedrukt aanbod te sturen met het verzoek om bij het kruisje te tekenen. Van maatwerk is dan uiteraard geen sprake.

Voor de verzekerde of de patiënt die zorg zoekt, ontstaat zo elk jaar weer een tombola waarin hij kan graaien, maar geen idee heeft van wat hij trekt. Want de verzekeraar heeft zijn inkoop niet op orde en dus weet de verzekerde niet of zijn ziekenhuis of zorgverlener van voorkeur voor komend jaar eigenlijk wel wordt vergoed.

En dus kun je een polis krijgen die de zorg die jij gebruikt niet dekt. Ook al was dat dit jaar nog wel het geval. En zo kun je ongewild en onbedoeld terechtkomen bij een ongecontracteerde zorgverlener, met alle nadelige financiële gevolgen van dien.

Wij stellen voor dat als de zorginkoop volgend jaar niet half november is geregeld, patiënten voor het dan volgende jaar dezelfde rechten op verzekerde zorg houden als ze dit jaar hebben, ongeacht of de zorgverlener later alsnog wordt ingekocht of niet. Het is immers niet de schuld van de patiënt dat de zorgverzekeraar en de zorgaanbieder er niet uitkomen.

Transparantie over kwaliteit van zorg

Dat brengt me bij een tweede punt en dat gaat over transparantie over kwaliteit van de zorg. Want de zorgverzekeraars kunnen misschien wel voor half november zorgverleners hebben ingekocht, maar op basis waarvan kopen zij die zorg in? Is dat op basis van prijs (het goedkoopste ziekenhuis krijgt de meeste contracten) of op basis van kwaliteit (de beste zorgverlener wordt ingekocht), een combinatie van beide, of nog een andere reden?

Wij weten het niet. En met ons weten bijna 18 miljoen verzekerden het evenmin. Transparantie in de zorg is al jaren een probleem. Waarom mag ik als patiënt niet weten hoe goed mijn zorgverlener is? Waar blijven de objectieve kwaliteitsgegevens over wat mijn dokter of ziekenhuis kan? Die gegevens zijn er, maar niet voor patiënten. Dokters weten het, ziekenhuizen hebben kwaliteitsgegevens en zorgverzekeraars hebben er in ieder geval zicht op. Maar de enige die echt centraal zou moeten staan in de zorg, heeft ze niet. Dat is de patiënt. En die moet kiezen.

Keuzevrijheid

Het gaat in de zorg vaak over die keuzevrijheid van patiënten en het mogelijk beperken daarvan, maar nooit over wat een patiënt nodig heeft om te kunnen kiezen. Ook in het Integraal Zorgakkoord (IZA) blijft dat punt onderbelicht. We hebben het over ruime contractering zodat patiënten meer keuzevrijheid hebben. Maar wat koop ik voor die keuze uit ruim ingekochte zorg als ik niet weet van welke kwaliteit die zorg is?

Is het geen idee om aan al die onzekerheid een einde te maken door langjarige contracten af te sluiten tussen verzekeraar en zorgaanbieder? Niet meer elk jaar opnieuw kijken wat wel en niet wordt ingekocht, maar gewoon voor vier of vijf jaar afspraken maken. Als jij deze zorg levert, dan garanderen wij dat we daarvoor betalen. Hoe lastig kan dat zijn?

In die contracten kun je ook afspraken maken over vernieuwing in de zorg, over digitalisering en de kosten daarvan en over zorgoverstijgende samenwerking tussen partijen. Geef kleine zorgverleners een kans om samen nieuwe zorgtrajecten op te zetten en financier die ook als de patiënt daar zichtbaar beter van wordt. Het is tijd voor verandering in de zorg. Dan maken we echt samen de zorg beter en houden we die goede zorg ook betaalbaar.

Dit opinie-artikel is eerder gepubliceerd op Volkskrant.nl