Wanda de Kanter: ‘Philip Morris wil dat we blijven roken’

Woedend is ze, Wanda de Kanter, longarts en activist tegen de tabaksindustrie. Over de nieuwste actie van Philip Morris: een paginagrote advertentie in De Telegraaf plus aanpalende website. Daarin pretendeert de tabaksgigant het roken de wereld uit te willen helpen.

Het bedrijf zegt zelf dat het met de nieuwe campagne informatie wil bieden aan de miljoenen Nederlanders die nog steeds roken. En wijst in de campagne naar rookvrije alternatieven die het zelf heeft ontwikkeld. Kort daarna publiceert het Financieel Dagblad een interview met André Calantzopoulos, de vertrekkende ceo van PM International.  Die kondigt aan dat de tabaksfabrikant zich op de gezondheidsmarkt gaat richten. Onder meer met een inhalatieproduct dat zou helpen bij een hartinfarct. Het klinkt bijna nobel uit de mond van de voormalige ceo, die nu president-commissaris is geworden, dat de tabaksgigant zich nu op de gezondheid van de mensen gaat richten.

Longarts Wanda de Kanter laat zich er geen seconde door misleiden. “Er is niets nobels aan. De tabaksindustrie veroorzaakt 30 procent van de hartaanvallen. Dan is het volstrekt onethisch als diezelfde industrie met een inhaleerbaar aspirientje komt aanzetten als vernieuwende behandeling in plaats van de productie van sigaretten te stoppen. Wereldwijd gaan elk jaar acht miljoen mensen dood door roken, een miljard mensen zijn ziek. Hoe kun je dan zeggen dat je aan gezondheid doet?”

Dus er is geen sprake van een transitie zoals Calantzopoulos zegt?

“Het is fake news. Net als de advertentie in De Telegraaf. Dat is geen informatie, dat is reclame. Wij van Rookpreventie Jeugd wilden er eerst geen aandacht aan besteden. Want als je dat wél doet, noem je toch weer de naam. Maar we kunnen het niet laten passeren, want heel veel mensen hebben geen idee. Dus hebben de GezondheidsFondsen voor Rookvrij een klacht ingediend bij de Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Daarin staat dat Philip Morris het verbod op tabaksreclame heeft overtreden.”

Een hoorbare zucht. “Ze proberen het steeds weer, op steeds andere manieren. De tabaksindustrie stopt miljarden in de campagnes voor rookloze producten, altijd gericht op kinderen. Ze zeggen toe te werken naar de rookloze generaties, maar dat is gewoon marketing om kinderen later op de echte sigaretten over te laten stappen.”

Dus ze gaan niet volledig over op de rookloze sigaretten?

“Absoluut niet. De productie van gewone sigaretten gaat gewoon door. En kinderen zijn de doelgroep. Ouderen gaan vroegtijdig dood. De kinderen zijn de vervangingsmarkt. Replacement smokers noemen ze dat. Vandaar al die marketing die op hen is gericht, ook op Instagram en noem maar op. Dat is verboden, de tabaksindustrie is al heel wat keren betrapt, maar ze blijven het doen. Met influencers die ze betalen om kinderen op rookloze producten te krijgen. Want dan is de kans dat ze op gewone sigaretten overgaan twee tot vijfmaal zo groot. De campagnes zijn er niet op gericht om mensen te laten stoppen met roken. Het is een manier om de markt vast te houden.”

Zijn die rookloze producten ook verslavend?

‘Zeker. In Amerika, waar het aantal rokers dalend was, raakte na de introductie van de hoge dosis e-sigaret, de Juul van PMI, 50 tot 60 procent van de tieners verslaafd. De e-sigaret zit stampvol nicotine en smaakjes, de smeltsigaret is gewoon tabak en zit vol kankerverwekkende stoffen. Maar de verleiding zit in de vorm en de kleurtjes die kinderen leuk vinden. Ze vinden het super sexy.”

Die rookloze apparaatjes zijn niet illegaal. Dan mag er toch reclame voor gemaakt worden? 

“Nog wel. Maar staatssecretaris Blokhuis gaat dat binnenkort waarschijnlijk allemaal onder de Tabakswet scharen. Dus dan mag dat niet meer. De talloze winkeltjes met die rookloze producten mogen dan ook niet meer. Even dreigde alles gestopt te worden gezet omdat het kabinet nu demissionair is, maar gelukkig gaan de maatregelen toch door. Wij gaan nu ook inzetten op het vergunningenstelsel. Wij willen bereiken dat het aantal verkooppunten van sigaretten omlaag gaat. De supermarkten mogen vanaf 2024 geen tabakswaren meer verkopen, maar er blijven nog zóveel verkooppunten over.”

De tabaksfabrikanten mogen geen afspraken meer maken met de overheid. Dat zal vast schelen in de strijd tegen het roken?

“Ze doen het toch, via andere partijen. Ze spelen nu in coronatijd de gezondheidskaart. In veel landen leveren ze gratis beademingsmachines, mondkapjes met hun logo en produceren ze onzinartikelen over corona en roken. Dat hebben ze allemaal terug moeten nemen. Ik zit al zo lang in deze markt en ik herken de patronen, maar ben elke keer weer verbijsterd dat nog steeds zoveel mensen niet op de hoogte zijn. Dus we blijven vechten.’

Hoe voelt die strijd tegen een grootmacht die zoveel geld heeft?

“Afschuwelijk. Ze kunnen alles en iedereen kopen, ze hebben miljarden. Ik voel me daar heel machteloos tegenover. Als zij eens onze patiënten konden zien… Daar gaan we nu mee aan de slag. Samen met patiënten en nabestaanden een beweging opzetten om dat lijden te laten zien.”

Hoe ziet die eruit?

“Een paar jaar geleden hebben we een strafzaak tegen de tabaksindustrie gevoerd. Daarbij hebben  een miljoen mensen ons geholpen. We hebben toen 30.000 verhalen verzameld van slachtoffers van tabaksverslaving. Veel mensen voelen zich schuldig omdat ze roken en vertellen daarom maar liever hun verhaal niet. Maar er is steeds meer druk vanuit de maatschappij tegen het roken. Nu willen we 200.000 van dergelijke verhalen verzamelen en daarmee alle mogelijke media bewerken.”

De strijd gaat door…

“Anders houdt het nooit op. Want er zijn altijd mensen die niet weten wat de tactieken zijn van de tabaksindustrie. Vandaar dat we toch maar weer die klacht hebben ingediend. We moeten ze bestrijden. Het zijn gangsters, criminelen, kakkerlakken.”

In een reactie op Nos.nl laat Philip Morris weten mee te werken aan het onderzoek van NWVA en overtuigd te zijn dat het geen regels heeft overtreden. “Wij willen met deze campagne een politiek debat op gang brengen over het recht op informatie over rookvrije alternatieven, om zo het aantal rokers sneller te laten dalen.”