Van 8 tot en met 10 april vond Zorg & ict plaats. Drie dagen lang vol innovatieve oplossingen, nieuwe technologieën en inspirerende voorbeelden. Anneke Westerlaken was gevraagd om een keynote te geven over een onderwerp naar keuze. Dat werd: van zorg naar zorgzaamheid.
Dat we steeds ouder worden in Nederland heeft op verschillende manieren effect op de zorg en zorgprofessionals. Allereerst zijn er meer mensen met een zorgvraag, én wordt die zorgvraag zwaarder door een toename van multimorbide aandoeningen waarbij mensen twee of meer chronische aandoeningen hebben.
Daarnaast gaat een derde van de zorgprofessionals in de ouderenzorg de komende tien jaar met pensioen. Het aantal gepensioneerden ten opzichte van het aantal werkenden, gaat er echt anders uitzien, waardoor krapte op de arbeidsmarkt verder toeneemt. Ten slotte krijgen juist zorgprofessionals te maken met meer mantelzorgtaken. Binnen veel netwerken zijn zij degene die de meeste mantelzorgtaken op zich nemen. Met toenemende vraag en afnemend aanbod kun je op je vingers natellen dat het op z’n zachtst gezegd een uitdaging wordt om de toegankelijkheid van de zorg te blijven waarborgen.
Hulpmiddel voor het gewone leven
We zijn daarom als ouderenzorg aan het transformeren. Technologische innovatie helpt ons om de zorg toegankelijk te houden, maar net als met veel dingen in het leven, hangt het wel af van hoe we het gebruiken. Mijn pleidooi tijdens Zorg & ict was om technologie vooral ook in te zetten voor het ‘gewone leven’ en er niet te snel het stempel zorgtechnologie of e-health op te plakken.
Een voorzorgcirkel met wijkbewoners die in een app – of Signal! – groep afspreken boodschappen voor elkaar te doen, in de tuin te helpen of elke week met elkaar een potje te kaarten, hoeft geen zorg te zijn. Een (klein)zoon die even via Facetime meekijkt of (o)ma haar medicatie op het goede moment inneemt, heeft geen speciale software nodig. En een lampje bij de voordeur dat automatisch aangaat zodat je niet over het opstapje struikelt, is gewoon te halen bij de bouwmarkt.
Menselijkheid uitgangspunt
Uiteraard nemen de technologische mogelijkheden binnen de zorg ook toe. Zo werken softwareleveranciers en ICT-medewerkers uit de zorg binnen de Nuts-community samen om toepassingen te ontwikkelen die iedereen kan gebruiken, zonder dat ze met elkaar concurreren. Daardoor is bijvoorbeeld in korte tijd voor de avond- nacht- en weekendzorg een toepassing bedacht waardoor onze medewerkers in de sector niet meer met verschillende wachtwoorden en inlogmiddelen op pad gaan, maar kunnen werken vanuit het eigen systeem om bij cliëntgegevens te kunnen.
Nuchtere kijk
En ook zaken als de druppelbril en de medicijndispenser helpen bij zelfredzaamheid en besparen professionele zorg. Ook zien we rondom AI steeds meer voorbeelden, uiteraard wat betreft communicatie, maar ook om bijvoorbeeld slimmer te kunnen roosteren. Tegelijkertijd blijft een nuchtere kijk op de mogelijkheden van technologie relevant. Onzinnige rapportages blijven onzinnig, ook als we ze sneller of ‘slimmer’ digitaal kunnen doen. En ook het vermijden van risico’s door (nog) meer te monitoren en bijhouden, helpt niet bij het accepteren van de soms ongemakkelijke realiteit dat risico’s ook onderdeel van het leven zijn en vooral moeten kunnen blijven.
Gewone leven
Aan het eind van mijn bijdrage tijdens Zorg & ict voeg ik de zaal wat zij als toekomstige mogelijkheden zien. De reactie was: een toename aan ‘empathische’ technologie die bijvoorbeeld in de vorm van een huisdier registreert dat je stress toeneemt en daarop reageert. Ik dacht aan de verpleeghuizen in mijn wijk waar ik met mijn hond het terrein niet op mag vanwege grote borden ‘verboden toegang voor onbevoegden’ en besefte: we hebben nog een lange weg te gaan. Niet wat betreft de inzet van technologie, maar het toelaten van het gewone leven.
