Digitale dossiers veranderen de manier waarop zorgverleners samenwerken en patiënten regie houden over hun eigen gegevens. Maar hoe veilig is het? En kun je het laten verwijderen? De antwoorden op 5 prangende vragen over het elektronisch patiëntendossier (EPD).
Of je nu bij de huisarts komt, in het ziekenhuis ligt of een fysiotherapeut bezoekt: overal worden gegevens over jouw gezondheid vastgelegd. Steeds vaker gebeurt dat digitaal, in een elektronisch patiëntendossier (EPD). Zo’n dossier maakt zorg overzichtelijker en kan de samenwerking tussen zorgverleners verbeteren. Maar het roept ook vragen op. Wie kan jouw gegevens inzien? Hoe krijg je zelf toegang tot jouw dossier? En wat als je het wilt laten verwijderen?
1. Wat is een elektronisch patiëntendossier?
Een elektronisch patiëntendossier, vaak afgekort tot EPD, is een digitaal systeem waarin zorgverleners medische gegevens van patiënten vastleggen. Denk daarbij aan je medicatiegeschiedenis, uitslagen van onderzoeken, allergieën of verslagen van consulten. Vroeger werd dit in een papieren dossier verzameld, maar nu is dit bijna altijd digitaal, oftewel met een EPD.
Anders dan bij een papieren dossier is een EPD vaak gekoppeld aan meerdere systemen. Een huisarts kan bijvoorbeeld medisch informatie delen met het ziekenhuis of de apotheek, mits je daar als patiënt toestemming voor hebt gegeven. Voor patiënten is het delen van informatie een voordeel omdat zorgverleners sneller een compleet beeld hebben van je gezondheid. Dat kan helpen bij een juiste diagnose en behandeling.
Lees ook: Databeschikbaarheid in de toekomst: ‘Een transparant systeem voor alle partijen’
2. Waarom werken zorgverleners met een elektronisch patiëntendossier?
Niet alleen patiënten hebben baat bij een EPD. Voor zorgverleners is een elektronisch patiëntendossier ook veel meer dan een digitale map. Het helpt hen om sneller en efficiënter te werken. In plaats van zoeken naar losse consultformulieren, het verzamelen van uitgeprinte uitslagen en het ontcijferen van het beruchte doktershandschrift, staat in een EPD de informatie overzichtelijk bij elkaar.
Daarnaast maakt een EPD de samenwerking tussen zorgverleners gemakkelijker. Als een patiënt bij verschillende zorgverleners onder controle is, kunnen zij elkaars dossier inzien. Belangrijke informatie is op die manier makkelijker terug te vinden en hoeft niet meer handmatig te worden overgedragen. De kans op fouten wordt daardoor kleiner.
Een mooi praktijkvoorbeeld is hoe ziekenhuizen dubbele registraties proberen te voorkomen door alle informatie echt in één EPD onder te brengen, zoals het project van Amphia Ziekenhuis waarin endoscopiebeelden werden geïntegreerd in het centrale dossiersysteem.
Natuurlijk kleven er ook nadelen aan het elektronisch patiëntendossier. Zo kan het compleet en secuur invullen van het dossier, zeker in het begin, meer tijd kosten en daarmee soms de administratielast verhogen.
3. Hoe kun je jouw elektronisch patiëntendossier inkijken of opvragen?
Als patiënt heb je altijd het recht om je eigen medische gegevens in te zien. Dat geldt dus ook voor je elektronisch patiëntendossier. Zorginstellingen bieden hiervoor een online portaal of een app aan. Daarin kun je laboratoriumuitslagen bekijken, afspraken inzien of verslagen van consulten nalezen.
Wil je jouw EPD opvragen? Dat kan op verschillende manieren:
- Via een online portaal (vaak met DigiD)
- Schriftelijk of mondeling verzoek bij je zorgverlener
- Soms via een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) via MedMij
Zorgverleners zijn wettelijk verplicht om hieraan mee te werken. Je hebt namelijk niet alleen recht op inzage, maar ook op een kopie van je dossier. Dat is wel zo handig als je wisselt van zorgverlener of een second opinion aanvraagt.
Lees ook: Merlijne Sonneveld: ’Digitale zorg voor iedereen toegankelijk maken’
4. Kun je een elektronisch patiëntendossier laten verwijderen?
Misschien heb je je wel eens afgevraagd of je je elektronisch patiëntendossier kan laten verwijderen? Je hebt als patiënt het recht om te vragen dat bepaalde gegevens worden aangepast of verwijderd. Maar er zijn grenzen.
Zorgverleners zijn wettelijk verplicht om medische gegevens gedurende een bepaalde periode te bewaren. Meestal is dat vijftien jaar na de laatste behandeling. Dit garandeert de continuïteit van zorg.
Wil je toch gegevens laten verwijderen of corrigeren? Dan kun je een schriftelijk verzoek indienen bij je zorgverlener. Samen kijk je dan welke informatie eventueel kan worden verwijderd of aangepast. Maar het volledig wissen van je dossier is in de meeste gevallen niet mogelijk vanwege wettelijke bewaartermijnen.
Wel kun je de toegang tot je gegevens beperken: je kunt toestemming intrekken of instellen dat alleen bepaalde zorgverleners toestemming krijgen. Zo houd je regie over wie jouw medische gegevens mag gebruiken.
5. Hoe zit het met privacy in een elektronisch patiëntendossier?
Privacy is natuurlijk een belangrijk aandachtspunt bij een elektronisch patiëntendossier. Medische gegevens zijn bijzonder gevoelig en mogen niet zomaar door iedereen worden ingezien. Daarom gelden er strikte regels. Alleen zorgverleners die direct betrokken zijn bij je behandeling mogen toegang hebben en vaak alleen tot de delen van het dossier die relevant zijn voor hun werk.
Daarnaast worden EPD’s beveiligd met technische maatregelen zoals versleuteling (encryptie) en tweefactorauthenticatie. Ook zijn er audit-logs (wie heeft wanneer toegang gehad) zodat eventueel misbruik kan worden opgespoord.
Als patiënt heb je een proactieve rol. Je kunt toestemming geven of intrekken voor het delen van je gegevens, bijvoorbeeld tussen huisarts, apotheek en ziekenhuis. Het is dus belangrijk om te weten welke rechten je hebt en regelmatig na te gaan hoe jouw dossier wordt beheerd.
Lees ook: Diederik Gommers: AI haalt huidige EPD’s in
Elektronische patiëntendossiers in de toekomst
De komende jaren ontwikkelt het elektronisch patiëntendossier zich steeds verder. Een belangrijk doel daarbij is interoperabiliteit: systemen die beter met elkaar samenwerken, zodat gegevens moeiteloos tussen zorgverleners bewegen.
Het EPD zal ook gekoppeld worden aan andere innovaties. In de toekomst loop je waarschijnlijk met sensoren of wearables die medische gegevens direct naar je dossier doorsturen. Ook zullen AI-toepassingen en slimme assistenten meer en meer in het EPD worden ingebouwd. Een goed voorbeeld daarvan is de samenwerking tussen ChipSoft en Microsoft rond een AI-assistent (Dragon Copilot) die geïntegreerd kan worden in EPD’s om administratieve taken te verlichten.
Toch brengt deze vooruitgang uitdagingen mee. Hoe garandeer je privacy wanneer er steeds meer koppelingen zijn? Hoe bewaak je de datakwaliteit en consistentie? Hoe zorg je dat technologie mensgericht blijft in plaats van dat de zorg achter de technologie aan moet hollen?
Technologische vooruitgang biedt dus kansen voor betere zorg én meer regie voor de patiënt, zolang we zorgvuldig omgaan met privacy, interoperabiliteit en inclusiviteit.
