‘Leefstijl moet integraal onderdeel zijn van reguliere zorg’

Ziekenhuispatiënten willen met hun arts in gesprek over leefstijl. De richtlijnen in de zorg bevelen dit al aan. En praten over leefstijl vergroot het werkplezier van artsen. Het leefstijlzorgloket helpt de patiënt verder.

Dit blijkt tijdens de tweede van vijf modules die BeBright organiseert in de leergang over preventiestrategieën in ziekenhuizen. “Leefstijl als integraal onderdeel van reguliere zorg is als doel benoemd in het IZA. De praktijk is weerbarstig, maar ziekenhuizen zijn volop aan de slag”, vertelt Irene Mommers, organisator van de leergang. “Een gerichte strategie en doordacht actieplan kunnen dit versnellen.” Vier sprekers delen hun visie.

De rol van de zorgprofessional

“Leefstijlgeneeskunde is passende zorg”, vindt Iris de Vries, voorzitter van vereniging Arts en Leefstijl. “Het leidt tot effectieve behandeling waarbij de patiënt centraal staat. Zorgverlener en patiënt beslissen samen en zoeken leefstijlinterventies in de directe omgeving van de patiënt. Het werkt de-medicaliserend en er wordt samengewerkt met het sociaal domein. En bovenal staat gezondheid centraal en niet ziekte. Leefstijlgeneeskunde voldoet dus aan alle kenmerken van passende zorg.”

In de afgelopen jaren zijn er al veel stappen gezet. Zo is vastgesteld dat meer dan de helft van de NHG-richtlijnen een leefstijlaanbeveling bevat. En dat het een misvatting is dat patiënten geen leefstijlaanbeveling willen. Daarnaast blijkt dat zorgverleners vooral bezorgd zijn dat het gesprek niet past in het korte spreekuur. Maar ook dat het werkplezier van de arts significant toeneemt bij leefstijlgeneeskunde.”

“Train je zorgverleners en ondersteun hen met tools”,  adviseert De Vries. ‘Implementeer de leefstijlcheck in het ziekenhuis en leg het leefstijlroer in iedere spreekkamer. En bovenal, breng het niet als een ‘verandering’ maar start een beweging in het ziekenhuis.”

Leefstijlzorgloketten

De tweede spreker van de middag is Liesbeth van Rossum, internist-endocrinoloog en ​hoogleraar aan Erasmus MC. “Leefstijl is nog geen standaard onderdeel van de medische behandeling omdat het ons ontbreekt aan kennis, vaardigheden, tijd en netwerk”, stelt Van Rossum.

Het Erasmus en vele andere ziekenhuizen zijn daarom gestart met een Leefstijlzorgloket. Dit loket vervult een brugfunctie voor toeleiding vanuit ziekenhuis naar leefstijlbegeleiding en/of sociale hulp dichtbij huis​. Het start bij de medisch specialist die chronische ziekenhuispatiënten verwijst naar het loket. Daar vindt een screening plaats op leefstijl-, sociale- en medische factoren.

“Deze intake duurt vaak meer dan een uur en is dus onmogelijk in de laatste dertig seconden van een consult te doen”, aldus Van Rossum. Vervolgens wordt de patiënt doorverwezen naar het sociaal en paramedisch netwerk in de eigen wijk.

Van Rossum: “Het gaat hierbij om een netwerkaanpak met als doel om op lokaal of regionaal niveau sluitende zorg en ondersteuning te organiseren. De coördinatoren in het leefstijlzorgloket en in de wijk zijn daarbij onmisbaar. Zij staan de betrokkenen bij en coördineren en bewaken de samenhang tussen alle activiteiten.”

De effecten van de leefstijlzorgloketten lijken volgens Van Rossum zeer veelbelovend. “Patiënten worden aantoonbaar gezonder, gebruiken minder medicijnen en ervaren meer kwaliteit van leven. Er is nog veel werk aan de winkel. Er is veel behoefte aan financiering, opschaling van capaciteit en een landelijk dekkend sociale- en  paramedische verwijskaart. En er zijn wensen rond integratie met het EPD, onderwijs en verzamelen van data ten behoeve van onderzoek.”

Patiënten willen informatie

Hanneke Molema en Marjan van Erk, vanuit TNO actief in Lifestyle4Health en de Coalitie Leefstijl in de zorg, sluiten de middag af. “Het is een complex vraagstuk”, betoogt Molema. “Organisaties in de zorg, patiënten, onderwijs, wetenschap en beleid hebben allemaal een rol in deze beweging. Elkaar kennen en een gemeenschappelijke visie en taal zijn voorwaarden voor succes. Dat stimuleert de coalitie Leefstijl in de zorg.”

De coalitie versterkt en versnelt de inzet op leefstijl in en vanuit de zorg door te werken aan kennis bij de patiënt en de zorgverlener. Daarbij zet de coalitie in op informatie, motivatie en handelingsperspectief van beide.

Van Erk: ‘We onderzochten de opvattingen van duizenden patiënten over het leefstijlgesprek. Mensen willen toch liever een pil? Niks was minder waar. Van de patiënten zocht 89 procent informatie over leefstijl op en 79 procent heeft hier weleens over gepraat met een zorgverlener. Mensen vinden het belangrijk te weten welke onderwerpen invloed hebben op hun aandoening, hoe ze leefstijlverandering kunnen volhouden en wat voordelen zijn van leefstijl.”

“Patiënten vinden zorgverleners en zorgorganisaties de meest betrouwbare bron voor informatie over leefstijl”, vertelt Molema. “Ze vertrouwen informatie van hun zorgverlener, patiëntenorganisaties en lotgenoten.”

Leergang

In de volgende module van de leergang worden handvaten geboden voor Monitoring en signalering ter bevordering van preventie (module 3), In de daaropvolgende modules gaan deelnemers in gesprek over Vitale medewerkers in ziekenhuizen (module 4) en Strategie en realisatie (module 5).

Wil jij meer informatie over de leergang? Neem dan contact op met Irene Mommers of Sjoerd Emonts via leergang@bebright.eu