Preventie structureel inbedden in ziekenhuizen: drie pijlers
De Nederlandse ziekenhuizen hebben preventie-ambities. Ze ontwikkelen dus vaak initiatieven om een gezonde leefstijl te bevorderen en verergering van ziekte te voorkomen. Maar uit onderzoek blijkt dat het structureel inbedden van preventie in de praktijk weerbarstig is. Dit vraagt om een strategische benadering, een gedegen aanpak en een lange adem. BeBright komt met drie pijlers.
Bijna alle ziekenhuizen benoemen in hun visie preventie. Het principe dat mensen gezond blijven door gezondheidsbevordering en -bescherming omarmen ze eigenlijk allemaal. Chronische ziekten en complicaties van ziekten zijn te voorkomen met een gezonde leefstijl. En met behulp van nieuwe technologieën zijn ze in een steeds vroeger stadium op te sporen.
Integraal Zorgakkoord
In het Integraal Zorgakkoord worden deze ambities beschreven, net als het belang van samenwerking met de eerstelijnszorg en het sociaal domein bij de realisatie van deze ambities. De ondertekenaars van het akkoord, waaronder de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, gaan voor passende zorg en ondersteuning, samen met de patiënt, op de juiste plek en met nadruk op gezondheid en welzijn.
In de praktijk is preventie helaas minder vanzelfsprekend. Strategie- en innovatiebureau BeBright deed onderzoek naar preventie in tien Nederlandse ziekenhuizen. Vele preventie-initiatieven worden bottom-up opgepakt door enthousiaste, bevlogen en vaak informele leiders. Van structurele inbedding in de strategieën, structuren, systemen en cultuur van het ziekenhuis is echter zelden sprake. Er zijn daarin nog vele obstakels te overwinnen.
Uit het onderzoek volgen drie pijlers voor het structureel inbedden van preventie in ziekenhuizen:
- Leefstijl als onderdeel van behandeling
- Monitoring en signalering
- Vitale medewerkers
1. Leefstijl als onderdeel van behandeling
Een gezonde leefstijl omvat aspecten zoals gezonde voeding, voldoende beweging, ontspanning en slaap. Het bevorderen van een gezonde leefstijl bij mensen met een aandoening vergroot de weerstand, het voorkomt ernstiger ziekteverloop en het draagt bij aan sneller herstel. Het is daarom van belang dat leefstijl in de behandeling een stevige plaats krijgt naast bijvoorbeeld geneesmiddelen en operaties.
2. Monitoring en signalering
De tweede pijler gaat in het op het gebruik van digitale technologie bij preventie. Er is een groot aanbod aan apps, gadgets, draagbare apparaten en digitale omgevingen waarmee gebruikers hun gezondheid kunnen monitoren en bevorderen. In vele proeftuinen is de afgelopen jaren bewijslast verzameld. En er zijn veel lessen geleerd over de toepassing van deze technologieën. Het wiel is al vele malen uitgevonden ten aanzien van thuismonitoring, zelfdiagnostiek, serious gaming en voorspellende algoritmen. De tijd is aangebroken om deze technologieën in te zetten ter bevordering van preventie.
3. Vitale medewerkers
Medewerkers die zich vitaal voelen, plezier en geluk beleven in hun werk en gemotiveerd zijn om bij te dragen aan de positieve gezondheid van anderen, brengen dit over aan patiënten. De derde pijler gaat daarom over het versterken van de vitaliteit van medewerkers. Dit vraagt om aandacht voor gezondheid, bevlogenheid, talentmanagement en passende werkinrichting. Dit wordt ook wel amplitie genoemd. Van inzetten op vitaliteit profiteren medewerker, ziekenhuis én patiënt.
Leergang preventiestrategieën in ziekenhuizen
BeBright ontwikkelde op basis van het onderzoek de Leergang Preventiestrategieën in ziekenhuizen. In deze leergang voor bestuurders, (medisch) managers en beleidsmedewerkers van ziekenhuizen belichten toonaangevende sprekers de bouwstenen van een preventiestrategie. Deelnemers krijgen relevante bagage om zelf aan de slag te gaan. Zo komen bovenstaande pijlers uitgebreid aan bod, net als het benodigde strategieproces en het bepalen van organisatorische en financiële voorwaarden. De leergang bestaat uit vijf middagbijeenkomsten in de periode oktober 2023 tot februari 2024.