Coronavaccinatie: acceptatie bevorderen op mensgerichte manier

De coronabesmettingen lopen weer op. Van de mensen die op de IC belanden, zijn vier van de vijf niet gevaccineerd. Het is dus belangrijk de acceptatie van de coronavaccinatie te bevorderen. Kan dat op een mensgerichte manier? Een complexe vraag die actueel is binnen en buiten Planetree zorgorganisaties. Wij denken dat het kan. En geven zes tips voor de vaccinatiestrategie.

Door Dorothea Wild, Planetree Duitsland, en Marita Bossers, Planetree Nederland 

Voor veel mensen wereldwijd was hun eerste coronavaccinatie een emotionele gebeurtenis. Het was zoveel meer dan enkel de inenting tegen het gevreesde virus. Het was vooral de eerste stap op weg naar de hereniging met hun geliefden. En naar de vrijheid om op reis te kunnen en een leven zonder de constante angst om ernstig ziek te worden.

Twijfelaars coronavaccin

Lang niet iedereen die zich wil laten inenten, heeft hier ook de mogelijkheid toe. Voor sommigen is dit een bewuste keuze vanwege gezondheidsrisico’s. Maar voor veruit de meeste mensen is er simpelweg geen aanbod. Met name in ontwikkelingslanden is de toegang tot een vaccin een kwestie van afwachten. Daarnaast is er de groep die wordt omschreven als twijfelaars. De groep die ondanks het bewijs dat het vaccin levens redt en de verspreiding van het virus tegen gaat, twijfelt of zij zich laten vaccineren.

Mensgerichte benadering

Mensgerichte zorg verbetert de gezondheidsresultaten en de kwaliteit van zorg. Deze benadering sluit aan bij de persoonlijke waarden, voorkeuren en doelen van het individu. En houdt rekening met de overtuigingen en realiteit waar de ander in leeft.

Mag tijdens een wereldwijde gezondheidscrisis de nadruk op deze individuele aanpak liggen? Of ondermijnen we hiermee de noodzaak voor het collectief, de wereldwijde volksgezondheid? Dit is het dilemma waar zorgstelsels en overheden wereldwijd mee worstelen zie Strategic Group of Experts on Immunization (SAGE). Vaccinatie-twijfel en -weigering wordt momenteel gezien als een van de grootste gezondheidsbedreigingen wereldwijd.

Complexe vragen voor zorgaanbieders

Daarnaast brengt de twijfel of weigering ook voor zorgaanbieders veel complexe vragen met zich mee.

• Hoe positioneren zorgverleners zich ten opzichte van persoonlijke keuzes en de autonomie die personen hebben als het gaat om hun eigen gezondheid, in combinatie met de noodzaak en behoefte om groepsimmuniteit te bereiken om zo de wereld weer toegankelijk te maken?
• Moeten we, gezien de waarden die horen bij een mensgerichte zorgcultuur, vaccinatieweigeraars ondersteunen? Ook als zij zichzelf en anderen hiermee in gevaar brengen?
• Zorgen de vaccinatie-eisen voor een terugkeer naar het paternalistische ‘wij weten wat het beste voor je is’?
• Zorgt de vaccinatieverplichting voor personeel voor een veilige, ondersteunende en gezonde werkomgeving of is het juist een inbreuk hierop?

Het antwoord van Planetree is duidelijk. Met een covid-19 vaccinatie zijn individuen in staat om de regie over hun eigen gezondheid te behouden. Het aanmoedigen van vaccinatie-acceptatie is essentieel om het welzijn van de bevolking te ondersteunen en om een veilige werkomgeving te bieden aan alle medewerkers in de gezondheidszorg.

Vaccinatiestrategie: zes tips

Om deze overtuigingen te omarmen, kunnen zorgorganisaties leren van buitenlandse voorbeelden. Ze kunnen bovendien mensgerichte processen opnemen in hun vaccinatiestrategie. Zes tips.

1. Geef toegang tot betrouwbare informatie

Dit kan het vertrouwen in de effectiviteit van het vaccin bevorderen. Doe dit door transparant te zijn over mogelijke risico’s en onzekerheden. Het achterhouden van informatie kan enkel leiden tot een omgekeerd effect en meer wantrouwen. Betrek cliënten en hun naasten en voorzie hen van informatie die eenvoudig te begrijpen is en aansluit bij hun persoonlijke omstandigheden en cultuur.

2. Bevorder de algemene volksgezondheid

Informeer mensen erover dat het vaccinatieprogramma de enige weg is naar groepsimmuniteit.  Wat vervolgens weer leidt tot grote epidemiologische en economische voordelen. Voeg de daad bij het woord door de toegang tot het vaccin zo eenvoudig mogelijk te maken. Heb hierbij extra aandacht voor de degenen met het hoogste risico en groepen die het meest getroffen worden door het virus. Dit betreft onder andere bevolkingsgroepen van kleur en mensen die vanwege hun werk een groter risico lopen te worden blootgesteld aan het virus.

3. Houd rekening met standpunten op basis van cultuur en geloofsovertuiging

Werk samen met gerespecteerde leiders van verschillende culturele achtergronden, om hiermee de boodschap met betrekking tot het belang van vaccinatie te versterken, onjuiste informatie te bestrijden en vertrouwen op te bouwen.

4. Bestempel iemand nooit als anti-vaxxer

Stel personen gerust. Ga met hen in gesprek, toon empathie en geef feitelijke informatie. Veel onrust over vaccinatie wordt gedreven door emotie in plaats van feitelijke kennis. Zorg er dan ook voor dat zorgverleners niet enkel de zorgen van iemand vaststellen, maar ook over de competenties beschikken om echt te luisteren en de ander het gevoel geven dat hij of zij gehoord wordt. Zie hiervoor de vijf vragen. Bestempel een persoon nooit als anti-vaxxer. Dit kan mensonterend overkomen en ondermijnt iemands zorgen. Bovendien is een dergelijk label een slechte basis om een respectvol en constructief gesprek op te voeren.

5. Betrek vrienden en familie bij het gesprek

Vraag hen om hun ervaringen en overwegingen met betrekking tot hun eigen vaccinatie te delen.  Geef ze de ruimte om te vertellen over het grote belang van vaccinatie in het algemeen. De rol van dierbaren weegt sterk mee in het besluit van een individu om zich wel of niet te laten vaccineren. Dit kan zowel een positief als negatief effect tot gevolg hebben. Wees ook voorbereid als zij een bron zijn van onjuiste informatie. Pareer die met feitelijke kennis. Zorgverleners worden doorgaans sneller vertrouwd, door hun eigen keuze voor een vaccinatie te onderbouwen, kunnen ook zij een belangrijke rol spelen bij de besluitvorming.

6. Geef het goede voorbeeld

 Maak het zo eenvoudig mogelijk voor de medewerkers van uw eigen organisatie om gevaccineerd te worden. Streef ernaar het moeilijker te maken om het vaccin niet te krijgen dan wel. Het is van belang dat de zorgorganisatie het goede voorbeeld geeft en het belang van vaccinatie uitdraagt en bijdraagt aan de hoogst mogelijke vaccinatiegraad. Zorgpersoneel is tenslotte een vitaal onderdeel van onze organisaties, maar ook een rolmodel voor onze cliënten/patiënten. Verbind deze drive aan de kernwaarde, missie en purpose van de organisatie. Zorg ervoor dat de medewerkers het belang zien van het verband tussen een eigen vaccinatie en het overbrengen van de noodzaak richting collega’s, cliënten/patiënten en de samenleving.

Wetenschappelijke bronnen over coronavaccinatie en acceptatie

Recente Europese publicaties:

• Impfverhalten psychologisch erklären, messen und verändern
• Wie gehe ich mit der Impfskepsis meiner Patientinnen und Patienten um?