Deventer Ziekenhuis onderzoekt 3D-supervisie operaties

Het Deventer Ziekenhuis en Universiteit Twente hebben een manier ontwikkeld om op afstand supervisie te bieden tijdens microchirurgie. Live en in 3D. Dit werkt efficiënter. En het verbetert zowel de zorg voor de patiënt als het medisch onderwijs. 

Als een fellow of KNO-arts in opleiding een microscopische ooroperatie uitvoert, is daar ook een KNO-arts bij aanwezig voor supervisie. Tijdens de drie of vier uur die zo’n operatie soms duurt, is de superviserende KNO-arts misschien effectief een half uur tot een uur nodig. De overige tijd had ook gebruikt kunnen worden om patiënten te spreken of administratief werk te doen.

Het zou dus mooi zijn als een arts op afstand supervisie kan bieden. KNO-artsen Joeri Buwalda (foto) , Pauline van Kempen, Jeroen Peters en Steven Bom van het Deventer Ziekenhuis kregen in 2022 een subsidie van 60.000 euro van het Pioneers in Healthcare innovatiefonds om de oplossing die ontwikkeld is door prof. Ruud Verdaasdonk van de Universiteit Twente verder te onderzoeken. Inmiddels is duidelijk dat deze nieuwe techniek werkt.

3D-beeld

Het grootste obstakel was het meekijken. Buwalda: “Tijdens een ooroperatie, onder de operatiemicroscoop, zie je 3D-beeld. Het werkterrein is nogal klein en heeft veel verschillende structuren, zoals een grote zenuw, gehoorbeentjes en bloedvaten. Het is belangrijk dat je diepte ziet, zodat je die structuren kunt onderscheiden.” Tot nu toe waren de microscopische beelden alleen te delen in 2D, bijvoorbeeld op een ‘meekijker’ op de microscoop of monitor in de OK. Daar is een oplossing voor gevonden.

Biomedical engineer Sigert Mevissen van Universiteit Twente die het onderzoek begeleidt, legt het als volgt uit. De stereoscopische operatiemicroscoop wordt aangesloten op een 3D-tv en de beelden worden daar apart, links en rechts, van afgetapt en ingeladen op een computer. Speciale software plaatst de beelden, ook weer links en rechts, naast elkaar in een specifieke positie om hetzelfde 3D-effect als de operatiemicroscoop te creëren. Vanuit de OK kan dan een videocall gestart worden, waarbij de microscopische beelden als webcam-input vanuit de computer in de OK wordt gedeeld.

Teams meeting  

Vergelijk het met een Teams-meeting in een oor. Als en fellow of KNO-arts in opleiding tijdens een ooroperatie advies wil inwinnen, kan hij of zij een beveiligde videocall starten met de begeleidende KNO-arts. Die KNO-arts beantwoordt de call en kan de beelden bekijken door een mobiele telefoon in een (mobiele) VR-bril te schuiven.

Omdat zo’n VR-bril twee lenzen heeft en je met het linker- en rechteroog verschillende delen van het telefoonscherm ziet, worden de microscopische beelden uit de OK gezien in 3D. De KNO-arts bekijkt de beelden live en kan via dezelfde mobiele verbinding overleggen met de OK. De opererende arts draagt een speciale nekband-speaker om handsfree deel te nemen aan de call.

Beslismomenten

Stel bijvoorbeeld dat een ontsteking rondom de gehoorbeentjes groeit. De KNO-arts in opleiding twijfelt misschien. Moeten die gehoorbeentjes eruit genomen worden om bij de ontsteking te komen met eventuele gevolgen voor het gehoor van de patiënt? Het is een moeilijke beslissing.

Volgens Buwalda zijn er tal van dit soort beslismomenten mogelijk. Als hij de beelden op afstand kan bekijken, kan hij helpen die beslissing te nemen. Daarna kan hij verder met zijn eigen werk of hij kan besluiten om naar de OK te gaan.

Voordeel patiënten  

Met dezelfde techniek kunnen artsen in bijzondere gevallen ook advies inwinnen bij collega’s van andere ziekenhuizen. Zo’n samenwerking is, naast supervisie op afstand, een tweede mooie toepassing.

“Er zijn uitzonderlijke situaties die je zelf nog niet eerder zo hebt meegemaakt”, zegt Buwalda. “Nu is er een mogelijkheid om een expert op dat gebied te contacten. Die kan in een ander ziekenhuis in Nederland werken. Zo kan de operatie doorgaan. Het alternatief is om de operatie af te breken, de patiënt wakker te maken en na de wondgenezing naar dat andere ziekenhuis te sturen.”

Medisch onderwijs

En er is een derde toepassing en voordeel: het delen van live 3D- microscopische beelden verbetert ook het medisch onderwijs. In de OK is het met een operatieteam vaak al druk genoeg. Daardoor kunnen er weinig studenten meekijken. En als ze meekijken, zien ze de beelden op een scherm in 2D. Nu hoeven ze niet aanwezig te zijn in de OK om daadwerkelijk te zien wat de arts ziet. Bij bepaalde operaties kan die arts ook meer uitleg geven en vragen beantwoorden via de videoverbinding.

Tests en onderzoek

Inmiddels is de techniek drie keer op veilige wijze, functioneel getest tijdens een operatie. De verbinding, de resolutie en de eventuele vertraging zijn daarbij onderzocht. Het is uiteraard belangrijk dat audio en video synchroon lopen “Je wil een actueel beeld van het operatiegebied krijgen. Dat onderzoeken we,” zegt Buwalda. De resultaten zijn erg goed, want de vertraging is niet merkbaar voor de kijker.

De resolutie wordt nog verder onderzocht. “Als het gaat om het nemen van medische beslissingen en het inroepen van een expert,  moeten de beelden van zodanige kwaliteit zijn dat je ook beslissingen kán nemen. Dat willen we in maat en getal kunnen aanduiden”, zegt Buwalda.

Het team doet daarom verder onderzoek. Buwalda verwacht dat dit in de loop van volgend jaar is afgerond. “We hopen de techniek daarna ook nog verder te ontwikkelen in samenwerking met de beeldvormende industrie, zoals de makers van microscopen.”