Friso Engel: ‘Student-tolk kan werkdruk huisarts verlagen’

Tweetalige medisch studenten telefonisch inzetten als tolk bij huisartsenconsulten. Is dat een manier om anderstaligen de juiste zorg te geven en tegelijk de werkdruk van huisartsen te verlagen? De studenten van Tolk2Me denken van wel. Een tweede pilot moet uitwijzen of zij daadwerkelijk het ei van Columbus hebben gevonden.

Patiënten die niet of nauwelijks Nederlands spreken, lopen het risico niet de juiste zorg van de huisarts te krijgen. Voor dezelfde aandoening moeten ze vaak meerdere keren terugkomen, waardoor de werkdruk van de huisarts toeneemt.

Dat ontdekten Sanna Azzouz en Friso Engel, beiden medisch student, toen zij in 2020 meededen aan het Avicienna Excellence Program. “Tolken in de zorg werden tot 2012 vergoed vanuit de basisverzekering”, vertelt Engel. “Daarna is de overheid gestopt met de gratis inzet van tolken. Het argument was dat mensen Nederlands moeten spreken. De realiteit is echter dat een grote groep patiënten het Nederlands onvoldoende beheerst. In specifieke gevallen kunnen huisartsen nog een tolk inzetten die vergoed wordt via de regionale Achterstandsfondsen of de overheid, maar veel patiënten vallen buiten de boot. Zij moeten de inzet van een tolk zelf betalen.”

Kind mee naar de dokter

Om de kosten van een dure tolk te mijden, nemen patiënten nogal eens een Nederlandssprekend familielid mee naar de huisarts. Vaak is dat een kind dat hier geboren is. Maar hoe goed kan zo’n kind medische informatie overbrengen? En hoe wenselijk is het dat een twaalfjarige allerlei details hoort over de gezondheid van zijn of haar ouder? Een kind dat met een ouder naar de dokter gaat, moet bovendien verzuimen van school.

Als een huisarts wél een professionele tolk inschakelt, verloopt dat volgens Engel ook niet altijd probleemloos: “De logistiek van veel tolkenbureaus is niet ingericht op de huisartsenzorg. De bureaus beloven bijvoorbeeld dat er binnen vijf minuten een tolk aan de lijn komt. Dat is te lang als een consult maar tien minuten duurt.”

Studenten stand-by

Om deze pijnpunten te tackelen, ontwikkelden Azzouz en Engel Tolk2Me. Dit platform zet tweetalige medisch studenten telefonisch in als tolk bij huisartsenconsulten. Engel legt uit hoe dat precies werkt: “Een huisarts die een tolk wil inschakelen, kan ons op elk moment bellen. Een medewerker vraagt naar de gewenste taal en schakelt meteen een van de student-tolken in die stand-by staan in de Tolk2Me-app. Een ingebouwde stopwatch houdt de duur van het gesprek bij. Dit is het aantal minuten dat op de factuur komt te staan. Door de inzet van studenten valt de rekening een stuk lager uit dan die van een regulier tolkenbureau. De factuur kan betaald worden door de huisarts, het Achterstandsfonds of door de patiënt.”

Veilig gevoel

Engel verwacht dat met dit initiatief de communicatie tussen huisartsen en patiënten verbetert, terwijl de werkdruk van de huisarts vermindert. En er zijn meer voordelen: “De student-tolken kennen het medische jargon en zijn bekend met de culturele achtergrond van de patiënt. Daardoor voelen patiënten zich veiliger in de spreekkamer. Voor de studenten is dit een mooie bijbaan, waarmee ze ook nog eens ervaring opdoen in hun toekomstige werkveld.” Tolk2Me zorgt voor trainingen om de gespreksvoering en gedragscode van de studenten te finetunen.

Leerpunt

Snel een tolk aan de lijn, lage kosten én een relevante bijbaan voor studenten. Dat lijkt een win-winsituatie voor iedereen. Maar met één groep was niet gerekend. Toen het team van Tolk2Me de plannen voor een eerste pilot bekendmaakte, bleken gevestigde tolken niet onverdeeld gelukkig met het initiatief.

Engel: “We zijn met een aantal kritische tolken in gesprek gegaan en hoorden dat de tolkenbranche erg onder druk staat. Tolken moeten door de marktwerking voor een steeds lager tarief werken. Dat was voor ons een leerpunt. Het is niet onze bedoeling de professionele tolken tekort te doen. Misschien kunnen we ze in de toekomst op de een of andere manier bij onze plannen betrekken. Maar voor nu geldt: de gevestigde tolken zijn met het huidige systeem voor een grote groep patiënten niet bereikbaar. Dat is het probleem dat wij willen oplossen. Wij zijn Tolk2Me gestart om kwalitatief goede zorg mogelijk te maken voor iedereen.”

Geen resultaten

Begin dit jaar vond de eerste pilot van Tolk2Me plaats. Twee Rotterdamse huisartsen konden twee maanden lang een medisch student inschakelen om de gesprekken met hun Turkse patiënten te vertalen. Het Achterstandsfonds stond garant voor een kleine vergoeding per consult.

Helaas is het niet tot een eindrapport met resultaten gekomen. “De huisartsen waren ontzettend druk. Daardoor konden wij ze niet wekelijks spreken, zoals wij van plan waren”, verklaart Engel. “Van andere ondernemers horen we het ook: de operationele kant van de zorg staat op springen. Dat maakt innoveren heel lastig. Of we het ei van Columbus hebben gevonden, weten we dus nog niet.”

Turkse patiënten

“Wél hebben we geleerd hoe we een goede pilot op kunnen zetten. Die kennis nemen we mee naar een tweede pilot. Daarin willen we de patiënt meer betrekken. Op dit moment is het de huisarts die bepaalt of er een tolk ingeschakeld wordt. In de nieuwe pilot kan ook de patiënt aangeven dat hij of zij dat wil. De laatste tijd hebben we geïnventariseerd waar patiënten met een Turkse achtergrond behoefte aan hebben en dit bleek een wens. We hopen dat de tweede pilot succesverhalen oplevert, zodat we een groot draagvlak voor Tolk2Me kunnen creëren.”

Tolk2Me is op zoek naar huisartsen in het hele land die voor hun Turkse patiënten mee willen doen aan de nieuwe pilot. De tijdsinvestering is gemiddeld een half uur per week. Het wekelijkse overleg kan eventueel ook met de praktijkmanager plaatsvinden. Interesse? Mail naar tolk2menl@gmail.com.