Leefstijlinterventies vaak buiten bereik ggz-cliënt

Leefstijlinterventies sluiten onvoldoende aan bij de behoefte van mensen met psychische klachten. Ze zijn te duur, niet beschikbaar of onvoldoende toegespitst op de doelgroep. Zo is er vaak geen aandacht voor de wisselwerking met medicatie en andere vormen van psychiatrische behandeling.  

Eén en ander komt naar voren uit onderzoek van Bureau Lenz in opdracht van het landelijke platform voor psychische gezondheid MIND. De onderzoekers keken naar interventies als de Gecombineerde Leefstijlinterventie gericht op overgewicht (GLI), de Gecombineerde Ondersteuning voor Ambulante Leefstijlinterventies (GOAL), diëtiek, fysiotherapie, maar ook vak-therapieën en body-mind interventies.

Financiële drempels

In het rapport wijzen de onderzoekers verschillende barrières aan die de toegang voor mensen met psychische problemen bemoeilijken. Het gaat daarbij onder meer over kosten en beschikbaarheid. MIND pleit voor het wegnemen van financiële drempels door interventies in het basispakket op te nemen of collectief beschikbaar te stellen in het sociaal domein.

Hoewel meer dan voorheen is er ook binnen de reguliere ggz nog onvoldoende aandacht voor leefstijl. Met name in de crisiszorg (HIC’s), op gesloten afdelingen, afdelingen voor langdurig verblijf en in geval van beschermd wonen dreigt begeleiding op het gebied van voeding, beweging en ontspanning onder te sneeuwen.

Ervaringskennis

Een punt van aandacht is volgens MIND de eigen inbreng van mensen met psychische klachten. Nu gebeurt dat volgens de deelnemers aan het onderzoek onvoldoende. Daardoor sluiten leefstijlprogramma’s niet goed aan bij hun behoeften. Zo vragen zij meer aandacht voor de wisselwerking met medicatie en andere vormen van psychiatrische behandeling. Ook vinden de deelnemers het belangrijk dat interventies “motiveren en inspireren” om de leefstijlveranderingen door te voeren en vol te houden. De kans op succes groeit als het persoonlijk netwerk of lotgenoten betrokken worden bij interventies. MIND roept daarom op om bij uitbreiding en verbetering van het aanbod, de ervaringskennis van cliënten en naasten in te zetten.

Chronische stress

MIND wijst er op dat mensen met psychische aandoeningen mogelijk meer dan enige andere groep baat heeft bij leefstijlinterventies. Tezelfdertijd hebben ze te maken met gezondheidsachterstanden en lopen ze extra risico’s. “Mensen met (ernstig) psychische problemen leven vaak in een situatie van chronische stress als gevolg van onder meer bestaansonzekerheid, afhankelijkheid van complexe en starre regelgeving, gebrek aan sensitiviteit en flexibiliteit bij formele instanties”, constateren de onderzoekers.

Cultuurverandering

Willen leefstijlinterventies in het domein van de geestelijke gezondheid echt effect hebben, dan is volgens MIND een maatschappij-brede cultuurverandering nodig. Mentale gezondheid, preventie en gezonde leefstijl zouden daarbij hand in hand moeten gaan. Dit vergt gedegen beleid en financiële middelen. Beide ontbreken volgens MIND in het recente hoofdlijnenakkoord dat de ruggengraat moet gaan vormen van een PVV-VVD-NSC-BBB-kabinet.

De coalitiepartijen zien mensen met een psychische aandoening volgens MIND stelselmatig over het hoofd. “Ook in preventie en mentale gezondheid lijkt niet te worden geïnvesteerd”, concludeert directeur-bestuurder Dienke Bos na lezing van het hoofdlijnenakkoord. “We zijn vol ongeloof dat dit nieuwe kabinet de urgentie niet voelt of ziet om dat drastisch te veranderen.”