‘Moleculaire diagnostiek voor alle patiënten met uitgezaaide longkanker’
Patiënten met longkanker worden in het ene ziekenhuis beter getest en behandeld dan in het andere. Samenwerking tussen regionale ziekenhuizen en expertisecentra moet moleculaire diagnostiek beschikbaar maken voor alle patiënten.
Zorgverzekeraar CZ ziet het concentreren van deze complexe moleculaire diagnostiek bij lokaal gevorderde of uitgezaaide, niet-kleincellige longkanker bij zeven Nederlandse expertisecentra als een oplossingsrichting.
Dit biedt patiënten een gelijke toegang tot de juiste diagnostiek en behandelmethodes. Inmiddels draait een eerste pilot in het Erasmus MC in Rotterdam. Dr. Sahar Barjesteh van Waalwijk van Doorn-Khosrovani, medisch adviseur bij CZ: “Expertisecentra doen meer met diagnostiek en hanteren doelgerichte therapieën. Daar moet elke patiënt in Nederland gebruik van kunnen maken.”
Moleculaire diagnostiek
Na huidkanker en borstkanker is longkanker de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Elk jaar zijn er zo’n 5.000 longkankerpatiënten die in aanmerking komen voor moleculaire diagnostiek van tumoren met specifieke genetische eigenschappen en mutaties.
Na moleculaire diagnostiek is vaak meer doelgerichte therapie mogelijk met minder bijwerkingen en een verbetering van de prognose en kwaliteit van leven. Niet elke patiënt in Nederland heeft toegang tot deze expertzorg, omdat niet alle ziekenhuizen en laboratoria op alle relevante mutaties en genfusies testen.
Verkennend onderzoek
Drie jaar geleden startte CZ een verkennend onderzoek. Van Waalwijk: “Uit gesprekken met het veld en patiëntenverenigingen bleek dat er variaties waren. Niet elk ziekenhuis bleek te beschikken over dezelfde kennis, behandelprotocollen, testen, innovatieve moleculaire technieken en geneesmiddelen.”
“Het kan voorkomen dat een longkankerpatiënt in het ene ziekenhuis anders wordt getest en behandeld dan in een ander ziekenhuis. Er zijn zeven expertisecentra in Nederland die voldoende expertise hebben om zeldzame mutaties bij longkanker te diagnosticeren. Deze centra hebben vervolgens toegang tot alle bestaande geneesmiddelen, om zo het meest geschikte behandelplan op te stellen.”
Zeldzame mutatie
“Als er sprake is van een zeldzame mutatie zou de patiënt dus doorgestuurd moeten worden naar een expertisecentrum. Die hebben een gespecialiseerd multidisciplinair team. Het expertisecentrum krijgt de regie rond het totale pad van diagnostiek, behandelplan en behandeling bij zeldzame mutaties. Zij zijn op de hoogte over ontwikkelingen en beschikken over de nieuwste kennis en geneesmiddelen. Dus ook de geneesmiddelen die binnen studies, compassionate use- of ‘om niet’ programma’s van de fabrikanten beschikbaar gesteld worden.”
Concentreren expertzorg
De afgelopen jaren is breed discussie gevoerd over het concentreren van deze expertzorg. Het Zorginstituut Nederland is bezig met een adviestraject. Het bestuursorgaan ziet de voordelen van het concentreren van de kennis en expertise, om zo de kwaliteit van de oncologische zorg te verbeteren.
Deze kennis en expertise mag niet blijven hangen in het expertisecentrum. Daarom is een belangrijke rol weggelegd voor de zogenoemde Molecular Tumor Boards (MTB’s). Dit is een multidisciplinair overleg dat bestaat uit oncologische experts. Zij geven advies over de moleculaire diagnostiek en de behandeling van individuele patiënten met zeldzame afwijkingen.
Losse bekostiging
Een randvoorwaarde die de pilot mogelijk maakte, is de bekostiging van de zorg. Volgens het Zorginstituut Nederland is het voor ziekenhuizen en zorgverzekeraars lastig om goede prijsafspraken te maken.
Van Waalwijk: “Binnen de pilot voor longkanker komt er een losse bekostiging voor de complexe moleculaire diagnostiek. Via een facultatieve prestatie kan een zorgverzekeraar prijsafspraken maken met een expertisecentrum. Dat is lastig te regelen via de reguliere dbc’s.”
“Een regionaal ziekenhuis stuurt bijvoorbeeld een sample naar het expertisecentrum. De kosten voor de diagnostiek en het behandeladvies declareert het expertisecentrum direct bij de zorgverzekeraar.”
Pilot met Erasmus MC
De afgelopen drie jaar heeft een team vanuit CZ, samen met het Erasmus MC, het voortouw genomen om diagnostiek anders te gaan organiseren. Samen met onder andere het Amphia ziekenhuis evalueert dit team met een gezamenlijk meetplan in pilotvorm de effecten op de patiëntenzorg.
De werkwijze binnen de pilot is als volgt. Een regionaal ziekenhuis stelt een diagnose op basis van een biopt van een longkankerpatiënt. Daarna stuurt dit ziekenhuis geschikt tumorweefsel naar het Erasmus MC. Op basis van de laatste inzichten wordt het weefsel getest. Daar volgen een resultaat en advies uit.
Een Molecular Tumor Board bespreekt de vervolgstappen als blijkt dat het weefsel van de patiënt zeldzame mutaties/genfusies bevat. Dit komt in ongeveer 5 procent van de gevallen voor. De kanker is met deze nieuwe methode gerichter te behandelen.
Sterke netwerken
Van Waalwijk: “We doen met deze pilot onderzoek naar de effecten van het concentreren van moleculaire diagnostiek in het Erasmus MC als expertisecentrum. Bijvoorbeeld op het gebied van kwaliteit, toegankelijkheid, en doelmatigheid. Alle zorgverzekeraars vinden het belangrijk dat de expertisecentra met alle andere ziekenhuizen samen sterke netwerken vormen.”
“In het ideale scenario wordt de patiënt dicht bij huis behandeld en heeft hij toegang tot de beste diagnostiek en behandelmogelijkheden vanuit de expertisecentra. Zo garanderen we de best beschikbare zorg voor patiënten met longkanker.”