Bertalan Meskó: ‘Patiënt is meest onderbenutte hulpbron in zorg’

Medical futurist Bertalan Meskó is stellig. Niet de technologische innovatie, maar patient empowerment is de spil van een betere gezondheidszorg. Uit de mond van een zelfverklaarde tech geek mag dit misschien opvallend klinken. Maar  “Alles draait om de vraag hoe technologie de arts-patiëntrelatie kan versterken. Patiënten zijn de meest onderbenutte hulpbron in de zorg, terwijl ze de kern van het zorgteam moeten zijn.”

“De gang naar digitale zorg is meer een culturele revolutie dan een technologische”, zegt  Bertalan Meskó. “Digitale zorg leidt tot een nieuwe, minder hiërarchische arts-patiënt relatie. De passieve patiënt die pas medische hulp gaat zoeken als een symptoom de kop opsteekt, verandert in een mondige, proactieve patiënt. Een arts wordt steeds meer een gids die de patiënt door de jungle van informatie helpt.”

Culturele kant

Juist die maalstroom van informatie zorgt bij menig professional en patiënt voor reserve, bezorgdheid en soms zelfs angst ten aanzien van innovatie. “Zolang we blijven focussen op technologische aspecten zal er angst voor innovaties zijn”, reageert Meskó. “Of misschien nog erger: zullen we innovaties ‘over-hypen’. Pas als we ons richten op de culturele kant van de zaak kunnen we nadenken over de vraag hoe techniek te gebruiken voor wat echt belangrijk is in de zorg.”

Écht belangrijk is volgens Meskó wat er tussen patiënt en behandelaar gebeurt. Zelf volgde Meskó een opleiding tot basisarts, om aansluitend als filosoof een doctoraat te bemachtigen in de genomica. Deze academische achtergrond paart hij aan een passie voor technologische innovatie. Vanwege deze laatste voorliefde presenteert Meskó zich zonder gêne als ‘geek’, oftewel bolleboos.

“Als je researcher bent met een medische achtergrond en tezelfdertijd van technologie houdt, mag je van een gelukkig toeval spreken”, verklaart Meskó zijn zelfverkozen geuzennaam. “Daardoor ben ik beter in staat om patiënten en professionals voor te bereiden op wat er op ze afkomt. Zorg is nu en in de nabije toekomst sterk technologisch georiënteerd. Als je geen geek bent, is het onmogelijk om uit te zoeken in welke richting de zorg zich zou moeten ontwikkelen.”

Invloedrijkste denkers

Als auteur en spreker weet Meskó, tevens openingskeynote van de Dutch Health Week, inmiddels een wereldwijd publiek te bereiken. Zijn website heeft meer dan vijf miljoen bezoekers. Naast zijn reguliere werk als docent aan de Semmelweis Medical School in geboorteland Hongarije, heeft Meskó gastcollega’s gegeven op Harvard, Stanford, Yale en de NASA Ames Campus. Ook heeft hij zijn zegje gedaan bij CNN, de WHO, National Geographic, Forbes, Time Magazine, BBC en the New York Times. Reden voor de Huffington Post om hem aan te merken als één van ’s werelds dertig invloedrijkste denkers op het terrein van medische technologie en life sciences.

Proefkonijn

Naast denker is Meskó vooral een doener. Al bijna twintig jaar is hij zijn eigen proefkonijn bij het gebruik van de laatste snufjes op het gebied van zelfmeting en dokteren op afstand. In die periode heeft hij consumentenelektronica en medische technologie steeds verder naar elkaar toe zien groeien. Een uitgesproken stimulans voor patient empowerment of toch niet?

“Als mensen wearables gebruiken – en ik weet waarover ik het heb- worden ze overladen met data. Die geven weer aanleiding tot zoveel inzichten en beslissingen dat patiënten zonder professionele ondersteuning makkelijk overdonderd kunnen raken. Dus ja: het is belangrijk dat patiënten zich door hun eigen data te beheren daadwerkelijk betrokken voelen bij hun eigen gezondheid en zorg. Maar ook hier geldt: hoe kunnen dit soort innovaties helpen de arts-patiëntrelatie te verbeteren.”

‘Medische opleidingen bereiden professionals niet voor op innovatie’

Ondanks alle nieuwe hulpmiddelen, is een andere relatie tussen patiënt en behandelaar beslist geen vanzelfsprekendheid, denkt Meskó. Daarvoor kent ons zorgstelsel te veel hindernissen en barrières. “In vergelijking met andere sectoren zijn we in de zorg traag. De zorg is nooit ingericht om innovatie in zo’n hoog tempo te implementeren. Medische opleidingen bereiden professionals niet voor op innovatie. Niemand helpt de patiënt op weg naar meer mondigheid. Veel  beleidsmakers weten niet eens hoe Facebook werkt. Hoe kunnen we dan verwachten dat ze op kunstmatige intelligentie gebaseerde beslisondersteuning regelen?”

Opdracht voor opinieleiders

Hier ligt wat Meskó betreft dan een opdracht voor opinieleiders in de zorg. “Wij moeten de kloof tussen beleid en praktijk dichten door inzicht te geven in de context van digitale zorg. Dat betekent: de voordelen laten zien, want met de juiste technologische hulpmiddelen kunnen we ons zorgstelsel beslist verbeteren en langer en gezonder leven. Maar we moeten begrip kweken voor de culturele implicaties, de ethische vragen en de privacy-gevaren. De coronacrisis heeft laten zien dat technologische adoptie een kwestie van weken kan zijn, maar als we die andere aspecten verwaarlozen dan verspelen we de kans om tien jaar vooruit te springen.”