E-healthmonitor: patiënt raakt achterop bij digitalisering zorg

Digitale toepassingen die de eigen regie van de patiënt vergroten, zoals  PGO’s, patiëntportalen en telemonitoring, zijn bij diezelfde patiënt vaak onbekend, onbemind en ongebruikt. Zorgverleners ervaren daarnaast veel extra werk. Dit komt naar voren uit de E-healthmonitor 2021 die op 27 januari is verschenen.

Ondanks ‘een breed scala aan barrières’ zien de opstellers met name onder zorgverleners een groeiend gebruik van en dito waardering voor digitale zorg. Deze groei is mede veroorzaakt door de corona-epidemie, toen veel fysieke consulten en behandelingen werden vervangen door digitaal contact. Door deze omslag in werken zijn professionals en patiënten positiever gaan denken over e-health.

Hogere werkdruk

Toch zijn er volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), dat het onderzoek samen met Nivel en National eHealth Living Lab deed, ook zorgen. “Patiënten weten vaak niet goed welke mogelijkheden er zijn en zorgmedewerkers ervaren door digitale zorg een hogere werkdruk. Meer kennis en een andere manier van werken zijn nodig om er echt de vruchten van te plukken.”

Weinig gebruikt

Met name toepassingen waarmee de patiënt de eigen regie kan houden of vergroten, zoals telemonitoring en de Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO), worden weinig gebruikt. Om het gebruik van deze laatste applicatie te bevorderen, zijn er landelijke standaarden opgesteld. Inmiddels voldoen tientallen PGO’s hieraan.

Negen van de tien huisartsen zijn aangesloten op MedMij. Toch is slechts 12 procent van de huisartsen uitgenodigd door één of meerdere patiënten om informatie te delen via een PGO. Bij medisch specialisten ligt dit percentage aanzienlijk lager. Niet zo gek als bedacht wordt dat 56 procent van de zorgvragers nog nooit van een PGO gehoord heeft. Nog eens 9 procent kent de term, maar weet niet waar deze voor staat.

Patiëntportalen

Ook patiëntportalen worden weinig gebruikt. Van de professionals heeft circa 80 procent toegang tot een patiëntportaal. In de huisartsenzorg maakt slechts 9 procent hier gebruik van. Van de mensen met een chronische aandoening gebruikt een kwart een patiëntportaal, maar eenzelfde aantal zegt dit niet te willen. Professionals hebben zo hun eigen bezwaren. Meer dan de helft van de artsen vindt dat patiëntportalen de werkdruk verhogen.

Telemonitoring

Voor telemonitoring geldt iets soortgelijks. Onder professionals is het gebruik flink toegenomen. Ongeveer de helft van de huisartsen maakt gebruik van meten op afstand, het overgrote deel van hun patiënten niet. Toepassingen die het relatief goed doen bij patiënten, zijn websites met het oog op informatievoorziening (77 procent),  apps (43 procent) en wearables (23 procent). Chronisch zieken maken minder gebruik van apps en wearables. Ook ouderen en laag opgeleiden maken in het algemeen minder gebruik van digitale zelfhulp.

Huisarts is meest ‘digitaal’

Van de zorgverleners zijn huisartsen het meest ‘digitaal’. Ze verlenen het vaakst zorg op afstand (91 procent: e-consult, beeldbellen 48 procent). 46 Procent maakt gebruik van telemonitoring als onderdeel van hun zorg, terwijl dit bij medisch specialisten 19 procent is. Ook maken huisartsen vaker gebruik van beslissingsondersteunende software; 57 procent van de huisartsen doet dit tegen 30 procent van de medisch specialisten.

Positief

Zeven van de tien artsen zijn positief over digitale zorg. Als pluspunten noemen ze direct, laagdrempelig contact met de patiënt, minder reis- en wachttijd, snellere en goedkopere processen en betere en snellere informatievoorziening en vastlegging. Dit alles zorgt voor meer betrokkenheid van en regie voor de patiënt.

Vergoedingsstructuur

Om bredere invoering van digitale zorg mogelijk te maken, zijn volgens RIVM verschillende stappen nodig. Digitale zorg moet niet langer beschouwd worden als iets ‘voor erbij’, maar als een vast onderdeel zijn van de zorg. ‘Blended care’ moet voortaan het uitgangspunt zijn.

Volgens de onderzoekers kan een verandering in financiering hier veel aan bijdragen: “Met name de bekendheid en vindbaarheid van bestaande en toekomstige transformatieafspraken en vergoedingsstructuren moet een punt aan aandacht zijn.”

Ook moet de kennis van zorgmedewerkers en zorggebruikers over digitale zorg omhoog. Om zorggebruikers mee te krijgen, is het belangrijk dat digitale zorg toegankelijker en gebruiksvriendelijker wordt.