Homelab laat patiënt zelf diagnostiek aanvragen

Patiënten die diagnostiek aanvragen en rechtstreeks de uitslagen ontvangen. Dat scheelt dat de huisarts veel tijd. Homelab maakt dit mogelijk. Maar leidt deze werkwijze niet tot allerlei diagnostische tests die niet nodig zijn? Uit een pilot in de Amsterdamse Westerdokters-praktijk blijkt die angst ongegrond.  

Homelab is een online platform van Saltro. Op het platform kun je als patiënt zelf online op elk gewenst moment diagnostiek aanvragen als je klachten hebt. Er is geen direct contact met de huisartsenpraktijk nodig. Homelab is integraal onderdeel van de digitale omgeving van de huisarts. De patiënt kan inloggen met DigiD.

Bloedonderzoek

Op basis van NHG-richtlijnen is er per klacht een bijpassend pakket aan bloedonderzoek samengesteld. Patiënten vullen eerst een digitale vragenlijst in. Bloed kan vervolgens worden afgenomen op een afnamelocatie. Zowel de huisarts als de patiënt krijgen de beschikking over de testuitslagen. Daarnaast biedt Homelab ook online zorg voor mensen met chronische aandoeningen, zoals de controle van bepaalde labwaarden. Als alle uitslagen goed zijn, hoeft de patiënt niet langs te komen bij de huisarts.

Minder consulten

“Homelab moet leiden tot minder afspraken bij de huisarts, zodat er meer tijd vrij komt voor patiënten die de consulten echt nodig hebben”, legt onderzoeker Kyma Schnoor uit. Zij doet namens het National eHealth Living Lab en het Leids Universitair Medisch Centrum onderzoek naar de effectiviteit en de klantervaring van het digitale platform.

“Het platform is opgezet omdat de druk in de huisartsenzorg hoog is. Zeker in coronatijd is e-health onmisbaar gebleken om de zorg goed te kunnen organiseren. Het Homelab platform is bedoeld voor zowel patiënten als huisartsen. Als een patiënt zich heel erg moe voelt of een gezondheidscheck wil, kan hij of zij een diagnostische test bestellen.”

Overdiagnostiek

De afgelopen zes maanden werkte de Westerdokters huisartsenpraktijk van Vladan Ilic in Amsterdam mee met de eerste pilot van Homelab. Tijdens de pilot hebben vijftig patiënten zelf diagnostiek aangevraagd via het platform. Schnoor onderzocht onder meer waar patiënten Homelab voor gebruiken, hoe het gehele proces verloopt, wat de patiënten ervan vinden dat ze zelf onderzoek kunnen aanvragen en of ze misschien bereid zijn te betalen voor zo’n service. “De angst bestaat dat patiënten met Homelab van alles gaan proberen en dat er zo overdiagnostiek ontstaat. Uit deze pilot blijkt dat dit helemaal niet zo is.”

Administratieve lasten

Goed gebruik van Homelab kan dan ook behoorlijk wat bezoeken aan de praktijk schelen, concludeert huisarts Vladan Ilic.“Als mensen naar de praktijk komen omdat ze moe zijn of hun haar valt uit, krijgen ze vaak een papieren verwijzing van ons mee voor labonderzoek. Als patiënten die eerste handelingen zelf uitvoeren, bespaart hen dat een onnodig bezoek aan de huisarts. En ons administratieve lasten. We hebben gekeken hoe mensen vragen stellen over bloedonderzoek. Daarop gebaseerd hebben we een lijst gemaakt van bepalingen. Als de klacht bijvoorbeeld moeheid is, dan past daar een specifieke set aan analyses bij.”

Kritiek op pilot

Toen Westerdokters aankondigde met de pilot te starten, kwam er veel kritiek, vertelt Ilic. “We hadden geen idee hoe vaak het platform gebruikt zou worden. De grootste kritiek die we kregen was dat de patiënt het toch helemaal niet zelf zou kunnen bepalen wanneer hij of zij welk onderzoek nodig heeft. Wij denken dus van wel, de patiënt is daartoe zeker in staat. Dat is in de pilot bewezen. Mensen zijn slim genoeg.”

Laaggeletterdheid

Maar hoe zit dat in wijken waar digitale vaardigheid niet vanzelfsprekend is, waar laaggeletterdheid hoog is, en mensen moeite hebben met Nederlands? Ilic haalt zijn schouders op. “Kijk eens hoeveel mobiele telefoons we hebben in Nederland. Dat zijn er rond de 22 miljoen. Dat betekent dat bijna iedereen er een heeft. Iedereen die een mobiel kan bedienen, kan ook met Homelab werken. Het is heel toegankelijk. Mensen regelen hun kappersafspraak online of doen hun boodschappen via een webshop. Waarom zou je niet je digitaal je gezondheid checken?”

Geen onnodige onderzoeken

Het aantal gebruikers was nog niet zo groot, bleek uit de pilot. Per week hebben twee of drie mensen Homelab gebruikt. De eerste zes maanden kwam dat neer op zo’n vijftig mensen. Daarbij is wel duidelijk geworden dat degenen die wel gebruik maakten van Homelab er niet zomaar allerlei onnodige onderzoeken zijn gaan aanvragen. “Het komt heel erg overeen met wat zij ook in de praktijk persoonlijk aanvragen”, aldus Schnoor.

Algoritmes

Begin december 2021 besloot Ilic in gesprek met Unilabs om door te gaan met de pilot. “We willen Homelab samen verder ontwikkelen. We willen kijken of we er nog een algoritme aan kunnen toevoegen zodat wanneer een patiënt bijvoorbeeld zijn bloedtest wil ‘bestellen’ het algoritme kan zeggen dat dat niet nodig is. Bijvoorbeeld omdat het onderzoek een maand eerder ook al uitgevoerd is.”

“Maar andersom ook: als een patiënt iets aanvraagt, waarschuwt het algoritme dat de patiënt juist ook een andere test zou moeten doen aangezien dat relevante inzichten en een compleet beeld kan bieden. Uiteindelijk willen we Homelab ook aanbieden in andere talen, zoals Pools, Arabische en Turks. Voor de algoritmes maakt het niet uit welke taal het is.”

Meer vertrouwen in de patiënt

Ilic zou het zeker aanraden aan andere huisartsenpraktijken. “De basis is dat we wat meer vertrouwen hebben in de patiënt. Veel artsen zijn bang de controle te verliezen. Dat wordt straks juist heel makkelijk opgevangen door de algoritmes. De angst dat er te veel dure bepalingen aangevraagd worden, kun je daarmee ondervangen. Je kan Homelab continu finetunen. Het draagt bij aan meer zelfstandigheid van de patiënt. Zo zorgt Homelab niet alleen voor minder druk in ons werk, maar ook tot grotere tevredenheid van de patiënten.”