Jan Berndsen: ‘Positieve Gezondheid dringt door in praktijk’

Positieve Gezondheid dringt steeds meer door in de praktijk. Jan Berndsen, programma-coördinator iPH, ziet dat er steeds meer mensen mee aan de slag willen. “Jammer genoeg botst het nog te vaak met de huidige zorgpraktijk.”

Het Institute for Positive Health (iPH) is op weg om een expertisecentrum te worden dat antwoorden heeft op specifieke vragen. Het instituut schoolt mensen in het gedachtengoed en legt de verbinding met partners die een rol kunnen spelen bij de uitvoering.

Scholing huisartsen

Een belangrijke groep zijn de huisartsen.  iPH schoolt die om andere gesprekken met de patiënt te voeren. Berndsen: “Een huisarts die bij ons geschoold is, vraagt niet alleen klachtgericht. Die gaat veel meer in op gezondheid in het algemeen. Dan krijg je hele andere uitkomsten.”

“Neem iemand met maagklachten. Die kun je meteen doorverwijzen naar een internist. Je kunt ook eerst op zoek gaan naar andere oorzaken. Misschien hebben de klachten te maken met stress en kun je de stress-gevende factoren aanpakken. Als je beter uitvraagt wat er speelt, is het scala dat je aan hulp kunt aanbieden veel breder. En kun je de patiënt ook echt helpen.

Drie dagdelen

Inmiddels zijn enkele honderden huisartsen geschoold. Dat gebeurt via de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). “Die scholing is drie dagdelen. Huisartsen vinden dat erg veel. Maar we merken in de praktijk dat die drie dagdelen echt nodig zijn. Werken met positieve gezondheid is geen kennis opdoen, maar gedrag veranderen. En dat is nu eenmaal een ingewikkeld proces dat tijd kost.”

Huisartsen die de scholing hebben gevolgd, kunnen bij de zorgverzekeraar een aanvraag doen voor langere consulten. Die artsen krijgen vijftien minuten spreekuurtijd per patiënt.  Dat levert  concrete resultaten op. Berndsen noemt als voorbeeld Noord-Limburg. Daar werken  ze nu vijf jaar met het concept van Positieve Gezondheid. “En dat levert 20 tot 25 procent minder verwijzingen naar de tweede lijn op.”

Positieve Gezondheid in GGZ

Ook in de GGZ krijgt positieve gezondheid steeds vaker een plek. Berndsen noemt de mentale gezondheidscentra. “Dat zijn laagdrempelige plekken waar je met issues naartoe kunt. Die werken ook op basis van de brede blik op gezondheid. Ook daar blijkt dat mensen vervolgens minder specialistische hulp nodig hebben.

Specialisten scholen in positieve gezondheid

Berndsen zou ook graag medisch specialisten scholen. “Elke hulpverlener is ooit holistisch opgeleid, met een brede blik op de mens. Als mensen zich specialiseren, verliezen ze vaak die brede blik. Ze zien alleen nog maar de patiënt met de klacht. Het is voor artsen wennen om te kijken naar wat er nog meer speelt. Dat geldt voor huisartsen, maar ook voor medisch specialisten.”

“Als een huisarts ‘het andere gesprek’ voert, komen er al minder verwijzingen. Maar ook bij de verwijzingen die er nog wel zijn, speelt vaak iets anders dan de klacht.”

Kwaliteit van leven

Zorgprofessionals brengen op hun beurt Positieve Gezondheid weer bij patiënten en cliënten. Ook die hebben er baat bij, aldus Berndsen. “Ziek word je natuurlijk nog steeds, maar wat doe je ermee? Hoe leer je patiënten om van fulltime patiënt een inwoner met een ziekte te worden? Uit onderzoek blijkt dat mensen die niet hun hele leven laten leiden door het patiënt zijn meer kwaliteit van leven ervaren.”

Berndsen wijst op het belang van zingeving. “Binnen ziekenhuizen en ggz-instellingen zien veel hulpverleners zingeving niet als onderdeel van gezondheid en gezondheidszorg. Terwijl zingeving juist veel kan betekenen. Uit onderzoek van het SCP blijkt dat de helft van de ondervraagden geen levensdoelen kan benoemen. En die zijn juist zo belangrijk.”

Veerkracht terugkrijgen met positieve gezondheid

“In onze samenleving bestaat het beeld dat je ziekte kunt voorkomen als je je maar genoeg verzekert. Daardoor zijn we als burgers onze veerkracht beetje bij beetje kwijtgeraakt. En daarmee de eigen strategie. ‘Ik ben ziek en iemand gaat me beter maken’. Ik vergelijk Positieve Gezondheid weleens met een Apk-keuring. Positieve Gezondheid helpt je om jezelf voor de spiegel te zetten. En jezelf af te vragen wat je leven zin geeft. Wat kun je nog wel en waar krijg je energie van? Dan krijg je die veerkracht terug.”

“Wie in de terminale fase zit, gaat wellicht niet meer nadenken over wat hij of zij nog wel heeft en in hoeverre de maatschappelijke rol verandert. Maar stel dat je morgen een diagnose krijgt met een vijfjaars kans op overleven van 30 procent. Je kunt je dan helemaal verliezen in je ziekte en dus 100 procent patiënt worden. Je kunt je ook afvragen hoe je zo lang mogelijk een rol kunt blijven spelen in het maatschappelijke leven. Je bent dan geen fulltime patiënt, maar een mens met een ernstige ziekte.

Betalen voor verrichtingen

De effecten van Positieve Gezondheid worden nu volop onderzocht. Voor Berndsen staat als een paal boven water dat Positieve Gezondheid de zorg beter maakt en de patiënt meer kwaliteit van leven biedt.

Maar dan moet er nog wel het nodige veranderen. “We betalen nog steeds voor verrichtingen. En als een huisarts minder doorverwijst, heeft dat nu nog grote consequenties voor de ziekenhuizen. Zeker nu Positieve Gezondheid  overal doordringt, wordt het hoog tijd om daar verandering in te brengen. Pas dan kunnen we echt grote stappen gaan zetten.”

Het jaarcongres van iPH vindt plaats op 2 november. Bij Jaarbeurs in Utrecht deelt iPH actuele kennis en praktijkervaringen over hoe Positieve Gezondheid kan bijdragen aan de (maatschappelijke) beweging van ziekte en zorg naar brede gezondheid.