Toezichthouder heeft rol bij mensgericht digitaliseren

Digitalisering komt terug in alle onderwerpen die bij de raad van toezicht langskomen. Leden van de raad van toezicht die zelf geen kennis en ervaring hebben met digitaliseren, weten niet welke thema’s erdoor geraakt worden. Het wordt tijd voor een digicommissaris.

De toevoeging ‘mensgericht’ kan de investeringen in ICT de juiste richting geven om de missie van de zorg te vervullen. Starten bij de behoefte van patiënten en zorgverleners kan een transformatie inzetten die de mens en niet kostenbesparing of de huidige processen centraal zet. Het onderwerp ‘mensgericht digitaliseren’ moet daarom meer aandacht krijgen bij raden van toezicht. Hoe kunnen we daarvoor zorgen?

Besparen op personeel

Veel organisaties zijn gericht op besparen op personeel, omdat deze gezien worden als een kostbare factor in het proces. ICT-oplossingen richten zich vaak primair op de mens overbodig maken binnen de bestaande processen.

In de zorg, waar een groot tekort aan mensen ontstaat, is het essentieel dat mensen ingezet worden op de plek waar dit de meeste impact heeft. Als zorgmedewerkers meer aandacht geven aan patiënten of cliënten zorgt dit voor stress vermindering en tevreden zorggebruikers. Om dit mogelijk te maken, is een digitale transformatie nodig. Een verandering dus naar andere processen en een andere werkwijze vanuit het perspectief van patiënten en zorgverleners.

ICT als kostenpost

“Digitalisering is meer dan ICT. Het is onderdeel van de gehele zorg. Digitaliseren begint bij een visie op de zorgorganisatie van de toekomst. Die transformatie vereist een verandering van werken, zelfs een anders ingerichte organisatie. De zorg zit in een transitie. Innovatieve technologie implementeren is echter lastig. Bij echte (disruptieve) innovatie is het voor mensen moeilijk voor te stellen wat dit voor ze gaat betekenen. Het is abstract tot ze het ervaren.” Aldus een van de geïnterviewden.

Het aankaarten en monitoren van digitaliseren is echter nog niet eenvoudig, zeker niet voor kleinere organisaties. Ook de grotere lopen aan tegen allerlei vragen. De budgetten zijn beperkt, de noodzaak tot samenwerken wordt wel gezien maar is complex. En: “In zorg en onderwijs wordt ICT gezien als een kostenpost”.

Digicommissaris

Door de reikwijdte van het vraagstuk komt digitalisering terug in alle onderwerpen die bij de raad van toezicht langskomen. Leden van de raad van toezicht die zelf geen kennis en ervaring hebben met digitaliseren, weten niet welke thema’s erdoor geraakt worden. Dit pleit voor een ‘digicommissaris’ in de raad die dit kan adresseren.

Ook is het instellen van een (tijdelijke) commissie voor digitale transformatie aan te raden. Het risico is anders dat digitalisering alleen ad hoc aan de orde komt. Vanuit deze commissie ontstaat een breder inzicht over de impact en reikwijdte van het vraagstuk.

Om een visie te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om het begrip ‘zorginstelling’ op te rekken en zich in te leven in de behoeften van zorgverleners en zorggebruikers. We weten immers niet hoe de digitale transformatie invloed gaat hebben op de zorg.

Vragen over digitalisering

De raad van toezicht kan de volgende vragen stellen in de rol van de klankbord en thermometer van de bestuurder:

• Wat denken wij dat de zorginstelling op de lange termijn moet zijn?
• Wat past er bij die missie?
• Zit de organisatie met de juiste partijen aan tafel?
• Welke doelen stelt de organisatie zich hiermee?
• Hoe zit het met de balans tussen kostenbesparing enerzijds en medewerker en patiënttevredenheid anderzijds?
• Zitten er de juiste mensen om deze doelen te realiseren?
• Hoe kunnen we de organisatie zo inrichten dat deze doelen haalbaar zijn?

Toezichthouder en continuïteit

”Ook als investeren in ICT op korte termijn niet haalbaar lijkt, moet er gezocht worden naar oplossingen. De toezichthouder moet het perspectief van de buitenwereld en de toekomst naar binnen brengen. Bijvoorbeeld in samenwerkingsverbanden, binnen de eigen sector of binnen de regio.” Aldus een toezichthouder. Als toezichthouder kijk je naar het totaal en beoordeel en bewaak je volwassenheid van de organisatie per domein. Is er naast visie oog voor de implementatie? Past het in het grotere plan?

Digitaliseren is een essentiële component in de strategie voor de langere termijn. Ketens, netwerken en ecosystemen zijn er voor mensen. Aangezien het in alle zorgorganisaties een steeds groter wordende rol krijgt, is het bewaken van en inspireren een van de taken van de raad van toezicht.

De toezichthouder is er voor de continuïteit van de organisatie. Zonder digitalisering komt deze continuïteit in gevaar. Mensgerichtheid is een manier om goede digitalisering in de zorg te borgen. Het onderwerp ‘mensgericht digitaliseren’ moet daarom meer aandacht krijgen bij raden van toezicht.

Dit is een samenvatting van het artikel dat Ilonka Coenraad schreef voor de Leergang Board Potentials van het Nationaal Register. Naar het hele artikel

Ze interviewde Peter Hoppener, raad van commissarissen Huisartsen Eemland, Non-executive boardmember Tenzinger; Ronald te Loo – Raad van toezicht bij iHUB, Bazalt groep; Leonique Niessen, raad van toezicht Tergooi Ziekenhuis, Bernhoven Ziekenhuis, Equipe Zorgbedrijven, directeur-bestuurder Nictiz; Guido van Nispen, raad van toezicht AvroTros, Cinekid en Saskia Vlaar, raad van toezicht Noordwest Ziekenhuisgroep, SURF.