‘VR in de zorg moet over waarde gaan in plaats van kosten’

Hoe is de economische casus voor virtual reality (VR) in de zorg te bewijzen? Dat was één van de centrale vragen die te beluisteren viel tijdens een recent symposium van VR-bedrijf in de zorg SyncVR. Met alleen rekensommetjes binnen de eigen instelling komt VR er niet, aldus gezondheidseconoom Simon van der Pol. De meerwaarde van VR zit hem vooral in het grotere plaatje.

Groeipotentieel is er voldoende, aldus Van der Pol, senior consultant bij onderzoeksbureau Health-Ecore. Momenteel gaat er zo’n 100 miljoen euro naar VR in de zorg. Over tien jaar is dit naar verwachting 1,6 miljard euro. Makkelijk scoren dus voor partijen die zich bezig houden met VR in de zorg? Dat valt tegen. De economische casus voor VR is op basis van de huidige literatuur moeilijk te maken, aldus Van der Pol. Wel is er individuele casuïstiek waaruit blijkt dat specifieke VR-toepassingen kostenminimalisering kunnen opleveren. “Als je met VR wat geneesmiddelen kunt besparen, zit je zo op break even”, aldus Van der Pol.

Maar alleen rekensommetjes binnen de eigen instelling zijn onvoldoende om economische casus voor VR te maken. “Binnen het ziekenhuis wordt vooral gekeken naar kostenminimalisering”, aldus Van der Pol. “Maar ook als dat niet lukt, kan VR nog steeds meerwaarde hebben.”

Stress- en pijnreductie

De meerwaarde van VR wordt vooral zichtbaar binnen een breder kader. IJkpunten zijn dan het aantal gewonnen gezonde levensjaren en een betere kwaliteit van leven voor gebruikers door stress- en pijnreductie. Om de betekenis op macroniveau te schragen is het voor VR-partijen goed om vroegtijdig aan te haken bij institutionele partijen, zoals het Zorginstituut, zorgverzekeraars en VWS, adviseert Van der Pol.

Kijk naar waarde, niet naar kosten. Van der Pols betoog wordt ondersteund door het verhaal van SyncVR. Begonnen als lokale startup is SyncVR inmiddels actief in meer dan tien landen. De omzet loopt in de zeven cijfers en verdubbelt jaarlijks. Het aantal medewerkers is gegroeid van twintig naar veertig, afkomstig uit zeventien landen.

Waarde VR Zorg

Om de waarde van VR aan te tonen, zoekt SyncVR nadrukkelijk naar samenwerking met artsen, onderzoekers en kennisinstellingen. Het lopende researchcontract met Radboudumc is verlengd. In het kader hiervan worden vijf wetenschappelijke onderzoeken verricht. “We doen sinds kort ook samen met Mayo Clinic onderzoek in Abu Dhabi”, zegt founder Robbert Brouwer. “En met het oog op onderzoek naar het gebruik van VR bij oncologische pijn gaan we daarnaast naar Saudi-Arabië.”

Wat gastro-intestinaal chirurg en fervent VR-pleitbezorger Harry van Goor betreft, kan het niet snel genoeg gaan, zeker als het om de inzet van VR bij pijnbestrijding gaat. “Dit is bewezen zorg”, aldus Van Goor tijdens het SyncPosium. “Als we een prik geven of een klein knobbeltje uitsnijden, moeten we VR standaard aanbieden, anders veronachtzamen we kennis.”

VR-loket

Vanuit de zaal klinkt twijfel: kan pijn betrouwbaar gemeten worden? Bij welke patiënt werkt VR goed en bij welke niet? “VR is geen one size fits all”, weet Van Goor. “Als het op aanpassing aankomt, is human technology toch wat anders dan een pil. Zeker als een dokter tegen de patiënt zegt: het kan, maar ik vind het persoonlijk maar niks.”

Van Goors zendingswerk is binnen Radboudumc niet zonder resultaat gebleven. Zo is er het VR-loket ‘Launch to GO’ waar iedereen die in het ziekenhuis iets met VR wil terecht kan. Ook zijn er teams van verpleegkundige super users en wordt de integratie met het Elektronisch Patiëntendossier (EPD) onderzocht.

Zo ver zijn het Beweeglab Utrecht en het Sport Medisch Centrum Papendal nog niet. Los van elkaar onderzoeken ze de mogelijkheden van de inzet van VR bij fysiotherapie. Sander van de Hoef van de Hogeschool Utrecht (HU) onderzocht of VR bij de behandeling van knie-artrose net zo effectief is als een fysiotherapeut van vlees en bloed. “

Knie-artrose

Knie-artrose is een van de meest voorkomende aandoeningen aan het bewegingsapparaat. De bijhorende pijn bemoeilijkt de therapietrouw en leidt tot angst om te bewegen”, licht Van de Hoef het belang van het onderzoek toe. “Dus hebben we een relatief klein onderzoek opgezet om mensen met een VR-bril veilig in de thuisomgeving te laten trainen.” Revalidanten blijken de oefeningen onder begeleiding van een fysiotherapeut net iets beter uit te voeren dan in een virtuele spelcontext. Van de Hoef: “De vraag is dus vraag hoe we revalidanten virtueel nog beter kunnen sturen.”

Schouderrevalidatie

Beate Dejaco (HAN-SMC Papendal) onderzocht of VR betrouwbaar is als meetinstrument bij  schouderrevalidatie. Ze moest constateren dat VR-metingen vooralsnog niet goed vergelijkbaar zijn met andere meetinstrumenten. Oftewel: VR-software is niet verwisselbaar met andere meetinstrumenten. Daar staat tegenover dat de zogeheten test-hertest betrouwbaarheid excellent is. Onderling zijn de VR-metingen dus prima te vergelijken.

Nederlandse weed

Naast inhoudelijke kwesties kregen de bezoekers van het SyncPosium ludieke voorbeelden voorgeschoteld van wat VR vermag. Via een beeldverbinding deelde een realistisch ogende Elon Musk een ‘big hug’ uit. Ook Obama en rapper Snoop Dogg hadden lovende woorden voor SyncVR, al had Snoops loftuiting vooral betrekking op de kwaliteit van de Nederlandse weed. Licht verontrustend was de uitkomst van een kennisquiz tussen ChatGPT en de bijna zeventig medisch onderlegde deelnemers. Slechts vier van hen scoorden beter dan de AI-gevoede digitale kwebbelkous.