In hoeverre heeft een duurzaam plantaardig dieet, in combinatie met voedingssupplementen, invloed op de mentale gezondheid van jongvolwassenen? Dat onderzoeken Wageningen Food & Biobased Research en de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) met het driejarige project Food4Mood.
De aanleiding voor Food4Mood is de toename van mentale gezondheidsproblemen onder jongvolwassenen in Nederland. Een slechte mentale gezondheid op jonge leeftijd kan langetermijn-gevolgen hebben voor deelname aan de maatschappij, schoolprestaties en werkgelegenheid. Ook houdt dit verband met een verhoogd risico op chronische ziekten.
Hersen-darm-as
“Er komt steeds meer bewijs dat onze darmen en hersenen direct met elkaar in verbinding staan,” zegt dr. Nicole de Wit, senior onderzoeker bij Wageningen Food & Biobased Research. “We weten al langer dat darmbacteriën belangrijk zijn voor de fysieke gezondheid, maar nu wordt steeds duidelijker dat ze ook invloed hebben op ons mentale welzijn.”
De VU richt zich op literatuuronderzoek en het ontwikkelen van voorspellingsmodellen die laten zien hoe voeding een mogelijk effect kan hebben op de mentale gezondheid en wat de rol van het darmmicrobioom hierin is. Wageningen Food & Biobased Research gaat een grote interventiestudie uitvoeren waarbij 150 tot 200 jongeren actief zullen deelnemen. Food4Mood is een ‘citizen science’ onderzoek en deelnemers gaan zelf aan de slag met bijvoorbeeld het invullen van vragenlijsten en het verzamelen en insturen van bloed en ontlasting. De onderzoekers bouwen voort op inzichten uit de eerdere GEEFomjebuik-studie naar evenwichtige darmmicrobiota.
Uitdagingen
De onderzoekers zijn van mening dat voeding waarschijnlijk geen zware mentale ziektes kunnen oplossen en richten zich daarom op mildere psychische klachten. “We staan nog in het begin, want het is niet makkelijk om de interactie tussen voeding en mentale gezondheid te onderzoeken. Er zijn geen harde biomarkers die je écht objectief kan meten zoals bij metabole gezondheid. Drie jaar is kort, maar we gaan ervan uit aan het einde in ieder geval een haakje te hebben zodat we kunnen zeggen, ja, hier moeten we verder op inzetten.”
Een andere uitdaging is blijvende gedragsverandering bewerkstelligen. Het uitgangspunt van het onderzoek is dat gedragsverandering niet van bovenaf moet worden opgelegd, maar vanuit de deelnemers zelf moet komen. “Veel campagnes richten zich op algemene adviezen van bovenaf. Wij onderzoeken hoe we dit kunnen aanvullen door mensen zelf aan het stuur te zetten en actief mee te laten doen. Elke stap is een stap. Als iemand na drie maanden zegt: ik voel me beter door wat simpele veranderingen in mijn eetpatroon, dan is dat al enorme winst. Dat willen we wetenschappelijk in kaart brengen”, aldus De Wit.
Duurzaam eetpatroon
Food4Mood speelt niet alleen in op de urgentie van mentale gezondheid, maar ook op de verduurzaming van ons voedingspatroon. Meer plantaardig eten betekent minder belasting voor de aarde én meer vezels voor de darmgezondheid. “Duurzaam en gezond komen hier prachtig samen en dat moet eigenlijk het nieuwe normaal worden,” aldus De Wit. Het onderzoek past dan ook binnen de Kennis- en Innovatieagenda (KIA) van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur waarin wordt toegewerkt naar een klimaatbestendig Nederland in 2050. “Wageningen University & Research staat voor een circulaire economie en duurzaamheid is daarin onmisbaar.”
Vertaalslag naar de praktijk
De onderzoekers stippen met Food4Mood ook een belangrijk punt aan waar de gezondheidszorg niet meer omheen kan: preventie. Volgens De Wit ligt daar een kans voor beleidsmakers en zorgprofessionals: “Als we kunnen aantonen dat voeding meetbare effecten heeft op mentale gezondheid, ontstaat er meer onderbouwing en slagkracht om preventie structureel in beleid te verankeren. Niet pas ingrijpen als iemand ziek is, maar eerder inzetten op gezond blijven.”
Food4Mood wordt gefinancierd door Topsector Life Science & Health en een groot multidisciplinair consortium van dertien partners. Daarnaast is het project verbonden aan Buikbelang, een initiatief van het MDL Fonds, het UMCG en WUR, dat in contact staat met zorgprofessionals. “We hopen de uitkomsten van dit onderzoek uiteindelijk bij de zorgprofessional te laten landen en zo een voorbeeld te zijn voor vervolgtrajecten”, aldus De Wit. Food4Mood biedt vooralsnog geen wondermiddel, maar kan wel de basis leggen voor een bredere omslag: voeding als laagdrempelige interventie om mentaal fitter te blijven.
