De zorg zal verbeteren door het gebruik van AI. Daar van is Saskia Peerdeman overtuigd. “AI is onze copiloot geworden”, constateerde de bestuurder van het Amsterdam UMC optimistisch tijdens Zorg & ict. In haar keynote gaf ze wel een lichte winstwaarschuwing af: “Kunstmatige intelligentie is nog volop in ontwikkeling, we zijn er nog lang niet.”
Saskia Peerdeman, die naast lid van de raad van bestuur van Amsterdam UMC ook hoogleraar neurochirurgie is en decaan aan de Faculteit der Geneeskunde VU, raakte gefascineerd door AI toen ze kennismaakte met de toepassingen ervan in haar eigen vakgebied, de neurochirurgie. De raad van bestuur van Amsterdam UMC heeft datagedreven werken en de toepassing van AI in het ziekenhuis inmiddels tot één van de speerpunten benoemd voor de komende jaren. Het ultieme doel? “We willen toe naar een systeem waarin we door middel van AI betere zorg kunnen verlenen.”
Datavolwassenheid
De weg daarheen bestaat nog wel uit kasseien, maar het begin is er, ziet Peerdeman. “Toen we in 2010 overgingen van handgeschreven en dus vaak onleesbare dossiers naar Epic, leverde dat een enorme stijging van data op, met onvoorstelbaar veel mogelijkheden. De samenhang was nog wel onduidelijk. Daar hebben we sindsdien binnen Amsterdam UMC grote stappen in gezet, op weg naar datavolwassenheid. Maar, we zijn er nog lang niet.”
Gepersonaliseerde zorg
Zorg, onderzoek, onderwijs en valorisatie zijn de vier kerntaken van Amsterdam UMC. Met alle data die tijdens het zorgtraject van patiënten worden verzameld, zijn steeds beter voorspellingen te doen over hun gezondheid. Hierdoor zijn beslissingen over behandelingen en zorgtrajecten beter te onderbouwen. Peerdeman: “Daardoor verbetert de kwaliteit van zorg en kunnen we meer gepersonaliseerde zorg bieden.”
Als voorbeelden van AI in de zorg noemt de bestuurder het ‘spreekkamer-dashboard’, waarin alle gegevens van de patiënt direct inzichtelijk zijn. Daarnaast zijn er de dashboards om betere zorgpaden mee te kunnen uitstippelen, zoals de SlicerDicer. Met deze tool zijn patiëntendata te selecteren en bekijken, niet alleen op populatieniveau, maar ook op bijvoorbeeld complicaties.
Hybride zorg
Amsterdam UMC zet in de nabije toekomst ook in op de implementatie van hybride zorg, aldus de bestuurder. Op stapel staan onder meer een digitale (poli)kliniek, waarbij onder meer het ontslagproces wordt gedigitaliseerd, en Amsterdam UMC Thuis, waarbij patiënten zichzelf monitoren en eenvoudige metingen verrichten, zoals de bloeddruk. Daarnaast is virtual nursing in opkomst. Hierbij wordt gebruik gemaakt van slimme matrassen, slimme pleisters en continue monitoring op de normal care.
Simulatie-onderwijs
Daarnaast hebben onderzoek en onderwijs een grote vlucht genomen qua datagedreven werken, ver volgt Peerdeman. “Amsterdam UMC wil toe naar ‘lerend gezondheidszorg’, waarin we data gebruiken voor het verbeteren van de zorg, en data delen voor zorg en onderzoek.” Binnen het onderwijs wordt al driftig gebruikgemaakt van datagedreven leren, zegt ze vanuit haar functie als decaan. “Studenten leren over, van en met data. Zo hebben we de Edu-Cow voor online bedside teaching, een E-health learning en living lab, en zetten we in op DUTCH, de zorgopleiding van de toekomst, waar studenten onderwijs krijgen in een gesimuleerde omgeving.
Juridische knelpunten
Het datadelen doet het academische ziekenhuis onder meer met de regionale zorgorganisaties OLVG en het Antoni van Leeuwenhoek, in het zogeheten Health Data Space Amsterdam, een regionale zorgdata-infrastructuur waarin ziekenhuizen en andere zorgaanbieders in de regio Noord-Holland/Flevoland elkaars medische data gepseudonimiseerd gaan hergebruiken. “Zo’n regioplan klinkt misschien simpel, maar er zijn veel knelpunten en vragen, zoals op juridisch gebied”, zegt Peerdeman. “Want van wie zijn al die data eigenlijk? Het kost tijd om dat allemaal goed uit te zoeken.”
Daarnaast is Amsterdam UMC een van de regionale kartrekkers van Health-RI, een landelijk project gefinancierd uit het Nationaal Groeifonds. Het academisch ziekenhuis is bovendien vertegenwoordigd in overleggen die zich bezighouden met de ontwikkeling van CumuluZ, een digitaal platform dat alle gezondheidsdata systeemonafhankelijk beschikbaar wil maken voor zorgverlener en patiënt.
Ambitieus
Peerdeman is niet blind voor de uitdagingen die er liggen, zegt ze, zoals over de kwaliteit van de data. OLVG gebruikt bijvoorbeeld andere codes voor bepaalde aandoeningen dan Amsterdam UMC. Ook ziet ze de gevoeligheden op onder meer het gebied van de privacy. “Delen we de data ook met het sociaal domein en wie geeft daar dan toestemming voor? ” Toch is ze hoopvol gestemd. “Het klinkt ambitieus, maar in 2028 willen we al veel geïmplementeerd hebben.”
Veranderkundige uitdagingen
Ondanks de grote voordelen van alle AI-gestuurde mogelijkheden, waarschuwt Peerdeman voor de impact die deze veranderingen voor verpleegkundigen kunnen hebben. “We bedenken wel allemaal leuke dingen, maar op de werkvloer ben je daar niet mee bezig, daar is het gewoon ‘handen aan het bed’. We moeten dus zeker aandacht hebben voor die veranderkundige kant.”
Ook het feit dat er soms vier generaties in een organisatie werkzaam zijn die lang niet allemaal over dezelfde digitale vaardigheden beschikken, mag niet worden vergeten, zegt de bestuurder. “Laten we die verschillen omarmen”, bepleit ze, “van beleidsmakers tot GenZ.”
Hobbels en kansen
Op de vraag of AI de zorg uiteindelijk betaalbaarder maakt, durft Peerdeman niet volmondig ja te zeggen. “Macro-economisch zal het wel schelen, maar over het geheel genomen ben ik er nog niet over uit. Er zullen altijd mensen nodig blijven zijn om zaken te controleren, hoewel het administratief wel tijdwinst oplevert. Maar ik vind het ontzettend gaaf om hiermee door te gaan. Ja, ik zie hobbels, maar juist ook heel veel kansen!”
