Post IC syndroom bestrijden met virtual reality

Het post IC syndroom lijkt te behandelen met virtual reality. En zo zijn er nog veel meer toepassingen van VR in de zorg. Van het helpen revalideren van patiënten, pijnbestrijding tot het het trainen van zorgmedewerkers. Ideeën zijn er genoeg. Het is tijd om ze te gaan delen, aldus Robbert Brouwer.

Op het ‘Syncposium’ van 1 oktober, georganiseerd door SyncVR, werd vooral kennis gedeeld over extended reality (XR):  virtual reality (VR) en ook augmented reality (AR) Organisator Robbert Brouwer: “We zijn erg onder de indruk van de innovatie en vele ideeën die er zijn in de gezondheidszorg. Toch zien we dat ze nog nauwelijks worden gedeeld, bijvoorbeeld tussen verschillende afdelingen en tussen ziekenhuizen. Daarom wilden wij alles bij elkaar brengen en die kennisuitwisseling faciliteren.”

Het gebruik van VR en XR is de afgelopen jaren enorm gegroeid in de zorgsector. Momenteel maakt zo’n 70 procent van de ziekenhuizen er gebruik van in allerlei toepassingen.

Post IC Syndroom en VR

Hans Vlake, Phd-kandidaat aan het Erasmus MC deed onderzoek naar het gebruik van VR-therapie onder ic-patiënten met het Post Intensive Care Syndroom (PICS). Patiënten kunnen na behandeling op de ic te maken krijgen met geestelijke klachten die ook komen kijken bij posttraumatische stressstoornis. Denk hierbij aan verwarring, depressie en/of geheugenverlies.

Van de 71.000 mensen die jaarlijks op de intensive care terechtkomen in ons land, mogen ruim 60.000 weer naar huis. “Veel van hen kampen echter met fysieke, cognitieve en mentale problemen, wat zorgt voor een verminderde kwaliteit van leven”, legt Vlake uit. Daarom zijn steeds meer ziekenhuis nazorg gaan bieden aan deze patiënten. Was dat in 2015 nog bij 40 procent van de patiënten, in 2019 was dat al bij 99 procent.

Daarbij maakt het Erasmus MC gebruik van VR Exposure Therapy. Daarmee ervaart de patiënt welke procedures zijn doorlopen in de behandeling. Ze krijgen uitleg over de apparatuur, de geluiden en de behandeling, maar ook over de verschillende processen op de IC. Door de meest traumatische ervaringen opnieuw te beleven,  kunnen goede resultaten worden geboekt. Dit blijkt uit het onderzoek van Vlake onder vijftig patiënten. De resultaten lieten duidelijk zien dat VR tot minder depressies, minder PICS en betere mentale gezondheid leidde. Vlake gaat het onderzoek nu samen met SyncVR Medical voortzetten in negen Nederlandse ziekenhuizen, om te kijken wat nu de beste timing is om VR-therapie toe te passen. Is dat twee weken na ontslag uit de ic of na drie maanden?

Revalidatie na corona

Wat kan VR betekenen voor het herstel van covid-patienten? Dat was de insteek van een onderzoek van het Radboudumc in samenwerking met twintig fysiopraktijken en 48 patiënten, genaamd COVRehab. Veel COVID-19 patiënten hebben langdurig fysiek en mentaal moeten revalideren, meestal thuis. Om deze revalidatiezorg zo dicht mogelijk bij de patiënt aan te bieden, hebben het Radboudumc en SyncVR Medical het programma COVID Virtual Revalidation ontwikkeld.

Onderzoeker Merlijn Smits vertelde hoe de patiënten zes weken thuis met hulp van VR-brillen hebben gerevalideerd. Onder begeleiding van fysiotherapeuten werkten ze door middel van bewegings-, ademhalings-en ontspanningsoefeningen, en serious games aan de verbetering van hun geheugen en concentratie.

Positieve patiëntervaring

Voor de 61-jarige docent Duits Paul uit Arnhem werkte het goed. Hij werd zwaar getroffen door het virus. “In een paar dagen was ik helemaal afgebrand. Ik kwam aan de beademing op de intensive care en belandde uiteindelijk ook in coma. Het was even heel spannend.”

Na drie weken intensive care begon de lange revalidatie voor Paul. Hij leed aan PICS-syndroom, had twee frozen shoulders, zijn stem was weg, hij was achttien kilo lichter en al zijn spieren waren verdwenen. “Ik werd door het Radboudumc benaderd om mee te doen met VR. Ik had geen idee wat dat was.” Vier soorten programma’s in een VR-bril hielpen hem verder. Van simpele memory-spelletjes, oog-hand coördinatie spelletjes tot conditie opbouwen door middel van squat-oefeningen. Nu staat hij weer voor de klas.

Geen volledige narcose dankzij VR

Thoraxchirurg Bassam Redwan van het Duitse Klinikum Westfalen in Lünen kwam vertellen over het succes van het gebruik van VR in thoraxchirurgie. VR-brillen die patiënten ‘verplaatsen’ naar het strand of het bos, weten tijdens een operatie pijn en angst te verminderen. Daardoor hoeven sommige patiënten niet meer volledig onder narcose, maar kunnen ze met lokale verdoving en afleiding via VR worden geopereerd, aldus Redwan.

“Een long zelf heeft namelijk geen pijnreceptoren, alleen de huid en zenuwen eromheen. Sommige operaties kunnen we dankzij VR doen met lokale verdoving. Bij het meten, bleek er nauwelijks pijn te zijn. En zonder verdoving herstel je sneller. Drie dagen na de operatie konden patiënten al worden ontslagen uit het ziekenhuis. Nu passen we het toe op degenen die het echt willen.”

Ook gebruikt het Klinikum VR om de chirurgen voor een operatie voor te bereiden. “In plaats van een 2D plaatje van een CT-scan kunnen we nu via VR in 3D beelden kijken waar een tumor zit, waar de bloedvaten en zenuwen precies lopen. Zo verbeteren we de kwaliteit van medische training.”