Jennifer Bergkamp laat verpleegkundige stem horen

De naam ‘onruststoker’ gebruikt ze als geuzennaam: verpleegkundige Jennifer Bergkamp. Vol passie en idealisme stort ze zich op gekmakende bureaucratische regels in de wijkverpleging en de palliatieve zorg.  

Het was zo’n doorsnee vrijdagmiddag in januari 2023 toen Jennifer Bergkamp, verpleegkundige bij het team Rijsenhout-Aalsmeer van Buurtzorg Nederland en gespecialiseerd in palliatieve zorg en zorgtechnologie, besloot de frustratie van de afgelopen week van zich af te schrijven in een LinkedIn-post.

Vermoeiend regelwerk

De post ging over al het vermoeiende regelwerk dat ze moest uitvoeren om voor een terminale patiënt incontinentiemateriaal te regelen. En de traagheid van het proces. Want per saldo kwam het erop neer dat die terminale patiënt nog een paar dagen verstoken zou blijven van incontinentiemateriaal. Als Bergkamp zich althans aan de gebruikelijke procedure zou houden. “Een dag daarna belde m’n nichtje me op. Ze vroeg wat ik gedaan had en zei dat mijn post viraal ging.”

En inderdaad, haar post werd door duizenden mensen gelezen. Vele collega-verpleegkundigen herkenden het probleem. Zo werd de systematiek achter het inzetten van hulpmiddelen door verpleegkundigen en verzorgenden in de thuiszorg een politiek thema. Sindsdien zat Bergkamp onder meer bij tv-programma’s als Kassa en Op1, en stond ze in tal van kranten.

Boegbeeld

De problematiek rondom de  hulpmiddelen leverde haar overleggen op met grote partijen als de Nederlandse Zorgautoriteit en Zorgverzekeraars Nederland. Ze werd daarmee een boegbeeld van verpleegkundig Nederland. En dan vooral van het deel dat het niet meer pikt dat regels en procedures negatieve gevolgen hebben voor de kwaliteit van zorg die zij aan patiënten kunnen leveren.

“Ik heb die rol nooit bewust opgezocht”, blikt Bergkamp terug. “Van het één kwam het ander. Want ik merkte dat ik werd gehoord. Dan moet je ook doorpakken, vind ik. Ik hoor van best veel verpleegkundigen om mij heen dat ze in hun ogen te weinig worden gehoord. Door de media, door de politiek, door de beroepsvereniging, noem maar op. Nu kreeg ik de mogelijkheid om die verpleegkundige stem te laten horen. Dan moet je die kans met beide handen aangrijpen.”

Palliakit

Dank zij Bergkamps activisme, waarbij ze veelvuldig optrekt met andere zorgverleners als longarts Sander de Hosson en Tommie Niessen,  bereikt ze het nodige. Eén van de highlights van afgelopen jaar is de zogeheten Palliakit: een doos met verpleegkundige en medische benodigdheden die razendsnel nodig kunnen zijn als er sprake is van (acute) symptomen bij palliatief-terminale patiënten. Denk daarbij aan medicatie, injectiematerialen of een urinekatheter.

“Het bestellen van die hulpmiddelen is een probleem”, zegt Bergkamp. “Het duurt te lang voordat we die spullen bij de patiënt kunnen krijgen of de materialen zijn niet beschikbaar. De Palliakit lost die beide problemen op. Alleen: er ontbrak nog een vergoeding. Door daarover te posten op LinkedIn en de media op te zoeken, mochten we over die vergoeding in gesprek met diverse zorgverzekeraars. Om kort te gaan: binnen een paar maanden is die vergoeding landelijk geregeld. Dat is overigens niet de belangrijkste winst. Het belangrijkste is dat wij als zorgprofessionals direct over de materialen beschikken die we nodig hebben om onze meest kwetsbare patiënten de beste zorg te kunnen geven.”

Financiering wijkverpleging

Naast de hulpmiddelen stort ze zich nu op een volgend hoofdpijndossier: de invoering van een nieuw financieringssysteem voor de wijkverpleging, de zogeheten cliëntprofielen. Dit zou, als het aan het ministerie van VWS ligt, per 1 januari 2025 moeten ingaan. “Een bureaucratisch gedrocht”, noemt ze dat systeem. “Het reduceert patiënten tot cijfers in zestien ‘cliëntprofielen’. Hierdoor gaat de essentie van persoonlijke zorg verloren.”

Ze stelde samen met Tommie Niessen en Jos de Blok een burgerinitiatief op. Als meer dan 40.000 mensen het initiatief steunen, zullen Kamerleden in gesprek moeten met de initiatiefnemers. “Het nieuwe systeem draait om controle en doet afbreuk aan mijn vak. Het gaat te veel over hokjes en procedures en te weinig over mensen en hun ziektes. Op de website Vertrouwenterug.nl is het burgerinitiatief te ondertekenen.”

Onrust stoken

Het voorbije jaar heeft ze gemerkt dat niet iedereen blij wordt van haar veelal geslaagde pogingen om administratieve en financiële hobbels glad te strijken die het werk van wijkverpleegkundigen frustreren. “Vanuit een bepaalde autoriteit kreeg ik te horen: ‘Je stookt nogal wat onrust’. Ja, dacht ik, dat moet wel, want anders verandert er niets. Dus toen heb ik een tijdje ‘onruststoker’ in de biografie van mijn LinkedIn-profiel vermeld. Ik ben het als geuzennaam gaan zien.”

Ontmoedigende reacties

Hoewel ze ontzettend veel steun en bevestiging krijgt vanuit de groep verpleegkundigen en verzorgenden, ontmoet ze ook veel ontmoedigende reacties. “En dat zijn voor mij meestal de meest trieste. Dan krijg ik berichten van collega’s die me voorhouden dat ik niet zo m’n best moet doen die veranderingen door te voeren. ‘Hou toch op’, schrijven ze dan. ‘Je bereikt toch niets. Ga wat leuks doen’.”

“Ik word triest van dit soort reacties omdat de uitgeblustheid er vanaf spat. Dit schrijf je alleen maar als je ergens in je carrière ontgoocheld bent geraakt. En als je je niet meer trots op je vak voelt. Hoe jammer is dat! Want laten we wel zijn: verpleegkundige zijn is  de mooiste baan van de wereld. Je kunt verschil maken in de levens van mensen die zeer kwetsbaar zijn. Dat is toch prachtig?”

Jennifer Bergkamp is spreker op het congres Leven toevoegen aan de dagen op 14 maart bij Jaarbeurs in Utrecht. Sprekers als Michelle van Tongerloo, Jet Bussemaker, Bert Keizer, Carlo Leget, Tommie Niessen, Gabe Sonke, Manon Boddaert, Pieter Barnhoorn en Ineke Visser buigen zich daar over de toekomst van palliatieve zorg.