Kritisch rapport over falen EPD-markt blijft voor rechter hangen

Maandenlang wachtte de ziekenhuissector met smart op het onderzoek naar mogelijk markt-falen op de EPD-markt. Bij vragen over de voortgang bleef het oorverdovend stil bij kartelwaakhond ACM. Na eindeloze vertraging komt nu de aap uit de mouw. Eén van de onderzochte EPD-leveranciers probeert met juridisch geschut publicatie onmogelijk te maken.

Voorlopig kent de obstructietactiek enig succes. De voorzieningenrechter heeft bepaald dat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) gezien de complexiteit en omvang van de kwestie alsmede het onomkeerbare karakter van publicatie voorlopig niet het volledige rapport mag openbaren. Dit zou namelijk mogelijk onnodige reputatieschade veroorzaken. Met een voorlopige voorziening wil de rechter ruimte bieden aan een afgewogen beoordeling van de nog lopende hoofdzaak.

Achtergrond

Achtergrond van de rechtszaak is de al jaren sudderende onvrede onder ziekenhuizen over de manier waarop zij naar eigen zeggen door EPD-leveranciers worden gekneveld.  Die markt wordt gedomineerd door het Nederlandse ChipSoft, in 2018 goed voor een omzet van 112 miljoen euro, gevolgd door het Amerikaanse Epic met een omzet van 43 miljoen euro in 2019. Nexus en Cerner/SAP volgen op grote afstand.

‘Klemvast’ bij leveranciers

De negatieve gevolgen van deze marktverdeling zijn legio. Zo vinden althans de ziekenhuizen. Doordat ze niets te kiezen hebben, zijn ze met handen en voeten gebonden. Na de vele jammerklachten beloofde ACM in 2021 eindelijk onderzoek te gaan doen.

De eerste bevindingen waren niet mals, getuige de verkenning ‘Marktordening informatiesystemen en gegevensuitwisseling in de ziekenhuiszorg’. Ziekenhuizen zitten in veel gevallen ‘klemvast’, aldus de ACM in juni 2021. Een te grote afhankelijkheid van één leverancier kan leiden tot hogere prijzen en ondermaatse dienstverlening. Bij aanpassing van de systemen bepalen IT-aanbieders het tempo en de kosten. Ook krijgen afnemers geregeld ongevraagd dure updates opgedrongen.

Man en paard

Een vervolgonderzoek moest duidelijk maken hoe deze kwesties zich concreet manifesteerden. Oftewel: de ACM zou man en paard gaan noemen. Dit rapport is er inmiddels, maar blijft voorlopig op de plank liggen na een gerechtelijk verzoek van ‘een marktorganisatie die in het onderzoek wordt genoemd’.

Anoniem

Rijst de vraag wie deze anonieme verzoekster is. Gezien de aanbieder-schaarste op de EPD-markt is het aantal potentiële kandidaten in ieder geval minimaal. Cerner/SAP en Nexus lijken gezien hun omvang weinig te winnen te hebben bij een rechtsgang.

Voor Epic is Nederland gezien de enorme Amerikaanse portefeuille een economisch stipje op de kaart. Desgevraagd laat Epic bovendien weten niet de partij in kwestie te zijn. ChipSoft dus? Vooralsnog hebben ChipSoft noch de betrokken advocaat op vragen van de Dutch Health Hub gereageerd.

Reputatieschade

Jammer, want iedereen zou toch graag willen weten wat de EPD-gigant tot een rechtsgang beweegt. De poging om een publiek orgaan als de ACM te knevelen, oogt in ieder geval niet chique. Dus als angst voor reputatieschade de beweegreden is, zoals ‘de verzoekster’ tegenover de rechter aanvoert, dan is het kwaad al geschied.

Klantoordeel

Bovendien geeft de managementsamenvatting van het gewraakte rapport al genoeg inzicht in hoe het optreden van ChipSoft door de eigen klanten wordt ervaren. Lees maar mee: “Klanten van ChipSoft geven aan dat prijzen niet altijd inzichtelijk zijn. Deze leverancier werkt niet met vaste tarieven en deelt, volgens haar klanten, ook geen roadmap met voorgenomen ontwikkelingen. […] ChipSoft stelt zich volgens de ziekenhuizen hard op in de onderhandelingen. Ze zijn niet altijd transparant over prijzen en ziekenhuizen ervaren onverwachte of hogere kosten.”

Winst niet in verhouding

Het financiële profijt dat ChipSoft zo boekt, zit klanten dan ook niet lekker. “ChipSoft heeft in 2018 een winst gemaakt van EUR51,8 mio. De geïnterviewde ziekenhuizen begrijpen dat het een private onderneming is, maar ze vinden de winstgevendheid van ChipSoft momenteel niet goed in verhouding staan tot de beperkingen die worden geconstateerd en waarvoor een oplossing wordt gevraagd, met name rondom interoperabiliteit.”

Betaalde uitwisseling

De functionele bezwaren van klanten richten zich met name op dit laatste punt. Uitwisselen kan, maar bij data-overdracht tussen ChipSoft-ziekenhuizen loopt de teller mee. “Het Zorgplatform van ChipSoft wordt door de ziekenhuizen als een goed ontworpen platform gezien. Het is volgens de geïnterviewde ziekenhuizen opmerkelijk dat dit platform nodig is om tussen ChipSoft-ziekenhuizen gegevens uit te wisselen én dat voor het Zorgplatform moet worden betaald. […] Daarnaast wil ChipSoft volgens de geïnterviewde ziekenhuizen niet altijd koppelen met een informatiesysteem van een leverancier die een substituut levert.”

Dwingende spelregels

Het kritische ACM-rapport roept hernieuwd de vraag op of de EPD-markt geen dwingender spelregels verdient. De bevraagde ziekenhuizen roepen de ACM hier in ieder geval wel toe op. Overigens heeft ook de ACM nog wel wat uit te leggen te leggen over de totstandkoming van het rapport.

De rapportage is uitgevoerd door adviesbureau KPMG. Volgens de ACM was dit nodig gezien de specifieke expertise die KPMG heeft op de EPD-markt. Daarmee geeft dé autoriteit op het gebied van mededinging toe weinig kaas te hebben gegeten van een markt die van strategisch belang is voor de toekomst van ons collectieve zorgstelsel. Het wekt bevreemding dat de ACM om deze kennislacune te vullen uitgerekend een beroep doet op een private partij die zelf advies- en implementatietrajecten rond EPD’s uitvoert.