Open brief: ‘Digitale innovaties sneller naar de verzekerde zorg’

Robbert Brouwer roept in een open brief op de digitale innovaties te versnellen. Lees ook: Digitale zorginnovatie strandt in bureaucratisch moeras

We zijn het al lang en breed met elkaar eens: digitale innovaties in de zorg kunnen een belangrijke rol spelen om de alsmaar stijgende zorgkosten in te dammen én de kwaliteit van leven te verbeteren. Maar terwijl bij onze buurlanden digitale innovaties over de snelweg naar de verzekerde zorg schieten, blijven wij in Nederland blijven steken op een zandpad. Hoe kunnen wij in Nederland ook een snelweg bouwen voor digitale innovaties?

Als klein en welvarend land zou Nederland koploper in de wereld moeten kunnen zijn qua digitalisering in de zorg. Het aantal actoren in de zorg is immers beperkt met een paar zorgverzekeraars die 80 procent van de markt in handen hebben, de overheid speelt een grote rol in de financiering van het zorgstelsel en er is een enorme zorginnovatie-drang vanuit startups. Met deze overzichtelijke Nederlandse zorgketen zouden we relatief eenvoudig digitalisering in de zorg moeten kunnen opschalen. Maar helaas, ons meest innovatieve ziekenhuis in Nederland staat pas op plek 57 van de wereld en ik zie de achterstand qua digitale innovaties in de zorg ten opzichte van de landen om ons heen alleen maar groter worden…

Noodkreet

Uit eigen ervaring: zo’n drie jaar geleden zijn wij begonnen met onze startup SyncVR Medical met de missie om de zorg te verbeteren met behulp van Virtual Reality. Inmiddels hebben we vijfentwintig medewerkers en werken we samen met meer dan honderd zorginstellingen in zes verschillende landen. Ik heb pas drie jaar ervaring in de zorgsector, maar ben daarom ook vrij van bepaalde aannames en vaste denkpatronen over ‘hoe het altijd gaat’. Bij iedere nieuwe kans met SyncVR Medical denk ik in mijn onschuld ‘dat gaan we regelen; hoe moeilijk kan het nou zijn?’, om er vervolgens achter te komen dat het koppelen aan een EPD- systeem of het regelen van de CE, ISO27001 of NEN7510 certificering toch wat complexer is dan gedacht… En tot dusverre is dit allemaal gelukt, maar nu een absolute noodkreet, omdat de bureaucratie op één aspect zelfs onze startup te machtig wordt.

Wat is het geval? We besloten een jaar geleden dat het tijd was om met onze VR-toepassingen de stap te maken naar de verzekerde zorg. Voor bepaalde toepassingen (zoals pijnbestrijding en fysiotherapie) is het positieve effect inmiddels voldoende aangetoond, dus waarom moeten zorginstellingen uit eigen fondsen of met subsidies voor deze innovatie betalen? We hebben hier een duidelijk geval dat een partij het meeste voordeel heeft (de zorgverzekeraar) van investeringen van een ander (de zorginstelling).

Koude kermis

Als argeloze ondernemer dacht ik: Nederland-innovatieland heeft vast een proces ingericht om te valideren of een zorginnovatie klaar is voor financiering uit de verzekerde zorg. Inmiddels ben ik een jaar later van de koude kermis thuis gekomen: er is geen structuur, geen process en zelfs geen gedeelde visie hoe dit aan te pakken! Binnen ons netwerk van honderd zorginstellingen heb ik met tientallen artsen, hoogleraren en met medewerkers van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), van het Zorginstituut Nederland en van de zorgverzekeraars gesproken over de vraag: “Hoe kunnen we een digitale zorginnovatie opgenomen krijgen in de verzekerde zorg?”. De antwoorden liepen uiteen van: pitchen bij zorgverzekeraars, een gigantische randomised controlled trial opzetten (vier jaar verder), de Veelbelovende Zorg-subsidie van ZonMW aanvragen, tot de Beleidsregel Innovatie voor kleinschalige experimenten van de NZa gebruiken. Dus geen gedeeld antwoord en inmiddels hebben we als SyncVR Medical alle mogelijkheden bekeken, maar zijn wij vastgelopen in een moeras van bureaucratie.

Complete procedures

Vanwege onze activiteiten in andere Europese landen, zijn we daar de laatste maanden eenzelfde traject gestart om de stap te maken naar de verzekerde zorg. We hadden – eerlijk gezegd – de verwachting dat als er hier in Nederland al geen visie en proces voor is, dat het daar wel helemaal niet geregeld zou zijn…. Maar niets bleek minder waar: bij onze beide buurlanden zijn complete procedures uitgerold om digitale innovaties naar de verzekerde zorg te brengen. In Duitsland bestaat de ‘DiGa fast track procedure’, een procedure om ‘digital health applications’ versneld (binnen één jaar) in de verzekerde zorg op te nemen. Als er nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs is voor jouw digitale innovatie, dan kun je zelfs een tijdelijke vergoeding krijgen vanuit de verzekerde zorg (maximaal één jaar) en daarin het wetenschappelijk bewijs opbouwen.

Niet afhankelijk

In België is de ‘mHealth validation pyramid’ geïntroduceerd, een drie-staps validatieprocedure om ‘mobile health applications’ op te nemen in de verzekerde zorg. De overheid, zorgverzekeraars en zorginstellingen hebben in beide landen de handen ineen geslagen en een duidelijk proces gecreëerd waarin zorginnovaties kunnen bewijzen dat zij voldoen aan de voorwaarden om opgenomen te worden in de verzekerde zorg (qua veiligheid en (kosten)effectiviteit). Verder kun je als bedrijf zelf een aanvraag indienen en kun je als ondernemer dus het initiatief nemen en ben je daarin niet afhankelijk van andere partijen.

Bij onze buurlanden schieten zo de (kosteneffectieve) digitale innovaties over de snelweg naar de verzekerde zorg, terwijl wij in Nederland blijven steken op een zandpad. We moeten hier echt iets aan veranderen, anders gaan heel veel kansrijke digitale innovaties niet de eindstreep halen en raakt de innovatie in ons zorgstelsel nog verder achterop bij onze buurlanden. De grote vraag is dus: hoe kunnen wij in Nederland ook een snelweg bouwen voor digitale innovaties naar de verzekerde zorg?

Enorme bereidwilligheid

Als nieuwkomer in de zorg denk ik graag in pragmatische oplossingen en gelukkig is de oplossing dichterbij dan je misschien dacht na het lezen van het bovenstaande. Er bestaat namelijk binnen het complete Nederlandse zorgveld een enorme bereidwilligheid ten aanzien van dit onderwerp: de NZa, het Zorginstituut, alle verzekeraars en de zorginstellingen hebben aangegeven oprecht te geloven in het via de zorgverzekering vergoeden van bewezen digitale innovaties zoals Virtual Reality. We moeten deze groep ‘slechts’ achter één gezamenlijk initiatief weten te scharen en een transparant process creëren hoe een digitale innovatie de stap kan maken naar de verzekerde zorg.

Beleidsregel Digitale Zorg Snelweg

Naar mijn mening is dat in de basis een vernieuwde versie van de NZa-beleidsregel Innovatie voor kleinschalige experimenten. Deze beleidsregel maakt het mogelijk om maximaal drie jaar kleinschalig te experimenteren nieuwe diagnostiek of behandeling, het anders organiseren van zorg/samenwerken, of de inzet van ICT. Deze beleidsregel werkt helaas niet goed genoeg, omdat het een los initiatief is puur vanuit de NZa, zonder betrokkenheid van het Zorginstituut en de zorgverzekeraars. Daarom hier mijn aanbevelingen voor de opzet van een nieuwe beleidsregel: de Beleidsregel Digitale Zorg Snelweg (DZS):

1. Maak de DZS een gezamenlijk initiatief:
   De huidige de Beleidsregel Innovatie is een losstaand initiatief vanuit de NZa en de aanvraag wordt door een zorgverzekeraar samen met een zorginstelling gedaan. In deze opzet doet de zorgverzekeraar dus de aanvraag én tegelijk de beoordeling of ze dit willen vergoeden. De zorgverzekeraar moet mijns inziens echter niet de aanvragende partij zijn, maar de beoordelende partij samen met de NZa en het Zorginstituut. Daarom moeten de zorgverzekeraars samen met de NZa en het Zorginstituut een transparant en stapsgewijs proces creëren waarin wordt getoetst of een digitale zorginnovatie de stap kan maken naar de verzekerde zorg.
2. Geef bedrijven ook de mogelijkheid om een DZS-aanvraag te doen:
   Veel innovaties komen tot stand door een bepaalde drive vanuit zorgondernemers; dus maak het mogelijk dat een bedrijf ook het initiatief kan nemen om – samen met een zorginstelling – een aanvraag in te dienen. Daarmee wordt ondernemerschap gestimuleerd en kan de zorgsector gebruik maken van de innovatiekracht van de ondernemers.
3. Neem de structuur over van de DiGa uit Duitsland:
   Geef aanvragers de keuze of ze gaan voor a) een tijdelijke vergoeding om in die periode een experiment uit te voeren om tot een sluitende bewijslast te komen, of b) een directe aanvraag met reeds uitgevoerde studies als onderbouwing. Zo kunnen zowel ‘jonge´ als ‘volwassen’ digitale zorginnovaties een aanvraag doen.

Ik hoop oprecht dat deze noodkreet van mij wordt beantwoord. Qua ideeën en drive loopt Nederland op het gebied van digitale zorginnovatie nog altijd voorop en er is een enorme bereidwilligheid in het gehele zorglandschap t.o.v. digitalisering. We moeten deze groep ‘slechts’ achter één gezamenlijk initiatief weten te scharen en een transparant proces creëren hoe een digitale innovatie de stap kan maken naar de verzekerde zorg. Ik ga graag met eenieder in gesprek die kan bijdragen aan de totstandkoming van zo’n Beleidsregel Digitale Zorg Snelweg (DZS)!

Robbert Brouwer, medeoprichter SyncVR Medical