Edith Schippers: ‘Omslag naar preventie is kwetsbaar en taai’

Preventie, gezondheid en leefstijl stonden naar eigen zeggen hoog op haar agenda als minister van volksgezondheid. Maar, weet DSM-topvrouw Edith Schippers: “Je ziet dat het kwetsbaar en taai is. Om iets te veranderen, heb je een lange adem nodig.” Terugkijkend had ze graag minder vrijblijvende afspraken gemaakt met de voedingsindustrie.  

“Als minister heb ik destijds een convenant gesloten over minder zout, vet en suiker. Mij is erg tegengevallen wat daar uit is gekomen”, zegt Schippers in de podcast ‘Eerder meten, beter weten’. “De les is: je kunt een convenant sluiten, maar je moet ook zorgen dat het niet vrijblijvend is. Wij moeten elkaar afrekenen op resultaten.”

Dat gebeurt binnen het bedrijf waar ze sinds 2019 werkt in ieder geval wel, legt Schippers uit. “DSM hanteert een interne CO2-prijs die we steeds verder ophogen.” Een hele stap voor een bedrijf dat zich ooit bezig hield met producten als steenkool, kunstmest en bulkchemie. Tegenwoordig afficheert DSM zich als een wereldwijd wetenschappelijk bedrijf in voeding, gezondheid en duurzaam Leven.

“Onze business is eten gezonder maken”, aldus Schippers. “We maken bijvoorbeeld zoutvervangers en op grote schaal suikervervangers. Want als je gezond eet, voorkom je ongelooflijk veel ziektes.”

Aarde uitputten

Gezondheid reikt wat Schippers betreft verder dan het individu. “We hebben het over de klimaat- en energiecrisis, maar het voedingssysteem is al volop in crisis. Al voor covid en de Russische inval in de Oekraïne gingen 800 miljoen mensen met honger naar bed. Een derde van de wereldbevolking krijgt onvoldoende voedingsstoffen binnen en dat betreft echt niet alleen de ontwikkelingslanden.”

“En dat terwijl wij obesitas hebben. We gooien een derde van wat we produceren weg. Dus we putten de aarde aan alle kanten uit. Het is dus een zaak van ons allemaal om het voedingssysteem beter en gezonder te maken. Je kunt niet alles doen voor een gezondere mens en ondertussen de aarde uitputten.”

Kostenplaatje

Om haar gelijk te staven, rekent Schippers een paar sommetjes voor. “Nu gebruikt de industrie zes kilo vis om één kilo zalm te kunnen kweken. Wij willen met DSM die visolie helemaal vervangen door algenolie. Dat scheelt 22 miljoen kilo wild gevangen vis.”

“We hebben een prachtig voedingssysteem opgebouwd, maar we hebben de externe effecten niet ingeprijsd. Voor een kilo biefstuk is 15.000 liter water nodig. Als je dat meerekent, krijg je een heel ander kostenplaatje en daarmee een ander voedingspatroon.”

Achter de wagen

Zulke grote verbanden maken wat Schippers betreft duidelijk dat alleen collectief optreden zoden aan de dijk zet. “De overheid kan wetten maken, maar daarmee heb je nog geen impact of snelheid. Alleen bereik je niks, zoals je ook in de zorg niks alleen kunt bereiken. Overheid, wetenschap en industrie moeten de handen ineen slaan.”

Toch hing met name die laatste partij, zoals ook Schippers’ ervaring met het voedingsconvenant aantoont, nogal eens achter aan de wagen. “Die hangt nog steeds achter de wagen”, stelt Schippers. “Dat is waar wij als DSM tegen te hoop lopen. Daar zit ook een zakelijk belang. Als je gezonde voedingselementen hebt, wil natuurlijk dat die gebruikt worden.”

Felle discussie

Vroegdiagnostiek en screening waren een ander punt van discussie tijdens haar ministerschap. “Wat stel je wel ter beschikking voor iedereen en wat niet? Je wilt niet mensen voor van alles en nog wat testen. Je wilt ook weten of er behandelingsperspectief is en hoe belastend het is”, vat Schippers de vragen van destijds samen.

“In mijn tijd is er ook een felle discussie geweest over de Prescans van deze wereld. Sta je mensen toe om op eigen kosten dat soort testen te doen? Mijn standpunt was dat je van goeden huize moet komen om tegen iemand te zeggen dat dat niet mag. Ik vond en vind het slimmer om te kijken hoe je extra druk op de reguliere zorg kunt voorkomen.”

Ideologische discussies

Wie denkt dat hier de liberaal in haar spreekt, heeft het volgens Schippers mis. “Natuurlijk heeft het te maken met hoe je naar de wereld kijkt, maar in de zorg praten we vaak in karikaturen. We blijven in ideologische discussies hangen die weinig met de realiteit van doen hebben. Iets is marktwerking of niet. Maar vaak ligt het niet zo zwart-wit. De wereld en de wetenschap gaan gewoon door.” Dit geldt zeker voor de ontwikkelingen op het gebied van vroegdiagnostiek. De hoeveelheid thuistests die burger zonder toezicht of ingrijpen van wie dan ook kan uitvoeren groeit explosief. “Ik vind een medische certificering wel aan de orde”, reageert Schippers. “Hoe betrouwbaar zijn ze? Maar ook: tot hoeveel onnodige zorg leiden ze?”

De podcastreeks Eerder meten, beter weten gaat over nut en noodzaak van vroegdiagnostiek. De reeks is gemaakt door de Dutch Health Hub in samenwerking met DC Klinieken.
Naar alle afleveringen >>>