Zorgprofessional onderschat impact AI

Het gaat hard met de ontwikkeling van Artificiële Intelligentie (AI). Met grote consequenties voor de zorg, leren verschillende recente onderzoeken. Toch lijkt de zorgprofessional nog niet altijd doordrongen van de impact van de huidige AI-spurt. Grote IT-partijen in de zorg zijn dit wel en versleutelen dan ook steeds meer AI in de eigen software.

‘AI ontdekt borstkanker vaker dan artsen’, ‘Nieuw AI-systeem kan opsporen van beroertes flink versnellen’. Ziedaar enkele van de koppen die begin augustus in de media opdoken. De portee is duidelijk: AI kan het werk van de dokter niet zelden sneller en beter doen dan artsen zelf.

De koppen verwijzen onder meer naar recent wetenschappelijk onderzoek naar de toepassing van AI in de zorg. Zweedse onderzoekers publiceerden in augustus 2023 in The Lancet over de toepassing van software van het Nederlandse bedrijf ScreenPoint bij borstkankerdiagnostiek. Aan het onderzoek deden ruim 89.000  vrouwen mee. Niet alleen signaleerden de algoritmes vaker borstkanker, ze deden dit ook nog eens zonder extra ‘vals-positieven’ te registreren. Het gevaar van vals alarm is een veelgehoord argument om AI af te serveren.

Radiologen versus algoritmen

De uitkomsten van het Zweedse onderzoek kunnen grote gevolgen hebben. Alleen al in Nederland doen jaarlijks meer dan 800.000 vrouwen mee aan het bevolkingsonderzoeken naar borstkanker. Nu nog zoeken radiologen in de bijhorende röntgenfoto’s naar afwijkingen die op kanker kunnen wijzen. Maakt AI aan deze praktijk een einde? De bevindingen uit het Zweedse onderzoek komen in ieder geval niet uit de lucht vallen. Eerder dit jaar zetten Amerikaanse onderzoekers vijf AI-algoritmes af tegen een veelgebruikt risicomodel. De algoritmes bleken de kans op borstkanker veel beter te voorspellen. En dat al binnen twee seconden.

Zorgprofessional en AI

Ook bij de analyse van CT-scans doet AI zich gelden, zo laat een artikel van de Volkskrant over het Nederlandse initiatief StrokeViewer zien. Waar bij het vermoeden van een beroerte nu nog cd-roms van het ene naar het andere ziekenhuis gaan, brengt StrokeViewer CT-scans automatisch naar de cloud. Hier speurt kunstmatige intelligentie de afbeeldingen op mogelijke beroertes na. Beroertes worden zodoende sneller gedetecteerd, waarmee ook de herstelkans toeneemt.

Dit betekent nog niet dat AI massaal door medisch specialisten wordt omarmd. “Artsen vinden ontwikkelingen met kunstmatige intelligentie heel tof en interessant, maar ze vertrouwen alleen zichzelf”, aldus initiatiefnemer Merel Boers, als onderzoeker verbonden aan Amsterdam UMC, in de Volkskrant.

Lagere inschatting

Iets van deze scepsis is ook terug te vinden in een onderzoek van Linden-IT. De ICT-dienstverlener bevroeg ruim duizend HR-professionals uit de zakelijke dienstverlening, financiële sector, ICT, onderwijs, overheid en gezondheidszorg. Uit de peiling komt naar voren dat HR-mensen in de zorg de gevolgen AI consequent substantieel lager inschatten dan collega’s in andere sectoren. 41 Procent van hen ziet weinig manieren waarop AI geïntegreerd kan worden in de werkzaamheden van de eigen organisatie. In de IT en bij de overheid is dit slechts 23 procent.

Personeelstekort

Een oplossing voor arbeidsmarktkrapte is AI ook al niet volgens HR-professionals in de zorg. Een derde denkt dat AI soelaas kan bieden tegen 58 procent in de financiële sector en 51 procent in de ICT.

Op de vraag of AI in de toekomst een groot deel van de beroepen in de branche gaat vervangen reageert 16 procent van de HR-professionals in de zorg instemmend. Onder collega’s in de financiële sector en ICT is dit percentage tot meer dan twee keer zo groot.

Zorgprofessional speelt sleutelrol bij AI

Vanzelfsprekend is het uiteindelijk niet HR die de adoptiegraad van AI in de zorg bepaalt. Professionals spelen een sleutelrol. Volgens believer Boers is er geen ontkomen aan. “De vergrijzing neemt toe, we krijgen meer patiënten, meer ingrepen en hebben nu al een personeelstekort. Zulke problemen los je alleen op met innovatie. Hiermee verlaag je de werkdruk en bespaar je kosten voor de maatschappij. Maar belangrijker nog: door cruciale zorg te versnellen, geef je iemand de kans om te overleven.”

Wirwar van systemen

En passant stipt Boers wel een belangrijke hinderpaal aan voor bredere toepassing van AI. Ziekenhuizen werken met een ‘spaghetti van systemen’: “Ze hangen een nieuw systeem aan een oud systeem, wat de meerwaarde vaak meteen teniet doet. […] Om zo’n wirwar van processen van de grond af opnieuw op te bouwen, daar is heel veel wilskracht en budget voor nodig.”

Integrale totaaloplossingen

Om dat laatste zitten grote, internationale IT-bedrijven in de zorg niet verlegen. De heersende trend hier is de ontwikkeling van integrale totaaloplossingen, waarbij spraaktechnologie, machine learning, AI en het EPD naadloos in elkaar grijpen. Zo maakte Epic onlangs bekend -samen met partners Nuance en Microsoft- Chat GPT volledig in de eigen systemen te gaan integreren.

Goed nieuws voor wie weg wil van een wirwar systemen. Het slechte nieuws is dat de zorg aan de leiband moet lopen van grote multinationals. Een kniesoor die daar op let als artsen minder registratielast en stress ervaren in combinatie met meer tijd voor de patiënt en grotere arbeidstevredenheid. Zo althans melden Epic en Nuance in een juichende persmissive. De indrukwekkende tevredenheidspercentage roepen wel de vraag hoe deze gegenereerd zijn.