Gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid staan hoog op zo ongeveer alle agenda’s in de zorg. Wat houden deze thermen in en waarom komen gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid zo moeizaam van de grond?
Laatst bewerkt: 15 mei 2025
Wat is gegevensuitwisseling in de zorg?
Als we het hebben over het uitwisselen van gegevens in de zorg, gaat het over het delen van patiëntinformatie tussen verschillende zorgverleners. Deze informatie kan bestaan uit medische gegevens, afspraken (zoals ziekenhuisbezoek) en financiële gegevens (bijvoorbeeld facturen en declaraties). Door deze informatie te delen en beschikbaar te maken, kunnen zorgverleners betere beslissingen nemen over de zorg voor hun patiënten. Het gaat daarnaast ook om uitwisselen van beelden.
Gegevensuitwisseling via papier, fax of e-mail moet eigenlijk niet meer kunnen. Gegevensuitwisseling moet daarom steeds verder gedigitaliseerd worden.
Wat is het verschil tussen gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid in de zorg?
In de context van AI-oplossingen in de zorg wordt er veel gesproken over databeschikbaarheid. Maar hoe is dat anders dan gegevensuitwisseling? VWS stelt vol in te zetten op databeschikbaarheid, maar werkt ondertussen aan gegevensuitwisseling via de Wegiz.
Bij databeschikbaarheid gaat het om de structurele mogelijkheid dat data beschikbaar, toegankelijk en bruikbaar zijn op het juiste moment, voor de juiste persoon, met de juiste rechten. Gegevensuitwisseling gaat een stap verder. Dat is het actieve proces waarbij gegevens daadwerkelijk worden overgedragen van de ene naar de andere partij.
Hoe verbetert gegevensuitwisseling de kwaliteit van zorg?
Gegevensuitwisseling in de zorg moet leiden tot een betere kwaliteit van zorg, minder fouten, kostenbesparingen en hogere patiënttevredenheid. De kwaliteit van zorg verbetert doordat de zorgverlener een volledig en actueel beeld van de patiënt heeft. Dat leidt tot betere beslissingen over de behandeling.
Omdat alle gegevens elektronisch gedeeld worden, wordt de foutmarge kleiner. De patiëntgegevens zijn én beschikbaar én leesbaar. De kans op fouten door onleesbare doktershandschriften is daarmee een stuk kleiner. Als de gegevens ook in PGO’s belanden, krijgen patiënten er de regie over.
Wat maakt gegevensuitwisseling in de zorg zo moeilijk?
Iedereen binnen de zorgsector lijkt het er over eens dat gegevensuitwisseling vooral voordelen kent. Maar waarom is het dan niet allang geregeld?
Data worden nog niet op iedere plek op dezelfde manier opgeslagen. En dat is de eerste voorwaarde voor gegevensuitwisseling. Er wordt hard gewerkt aan uniforme opslag, maar er is nog een wereld te winnen. In 2024 namen de IZA-partijen het besluit om met CumuluZ te gaan werken als bindende blauwdruk voor databeschikbaarheid. Dat vraagt nog grote investeringen, aldus Mark Janssen, bestuurder van het Radboudumc.
Tijdens Zorg & ict 2025 vertelden Michael Ehlen en Wim Eurlings dat Zuid-Limburg werkt aan een regionaal data-ecosysteem waarin zorgverleners, patiënten en cliënten veilig data kunnen delen en gebruiken.
Waarom pakt de overheid geen grotere rol bij gegevensuitwisseling?
Het ministerie van VWS stuurt aan op een drastische centralisering van de aansturing van digitale gegevensuitwisseling in de zorg. Waar nu nog een waaier van organisaties actief is, moeten ontwerp, implementatie en beheer straks in handen komen van een ‘rijksdatastaat’ voor de zorg.
Wat is de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz)?
De overheid zet al wel stappen op het gebied van informatie-uitwisseling. In 2018 startte het programma Elektronische gegevensuitwisseling in de Zorg. Dit zorgde er in 2019 voor dat er voldoende draagvlak was in de politiek voor het verplicht stellen van elektronische uitwisseling.
Op 1 juli 2023 is de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg ingegaan, kortweg: de Wegiz. Dit de wet die zorgaanbieders verplicht om bepaalde gegevens elektronisch uit te wisselen. Details en actuele informatie staan op de door VWS in het leven geroepen website over gegevensuitwisseling in de gezondheidszorg.
Hoe zit het op Europees niveau met gegevensuitwisseling in de zorg?
Ook op Europees niveau wordt gewerkt aan gegevensuitwisseling. Dit wordt geregeld in de European Health Data Space. De voorbereidingen voor implementatie zijn gestart en de eerste onderdelen uit de EHDS moeten al begin 2027 zijn gerealiseerd.
Waarom is gegevensuitwisseling zo belangrijk voor de invoering van AI in de zorg?
Zonder data is AI een lege huls. Data delen is dus hard nodig, zodat algoritmes getraind kunnen worden. Instanties als Health RI zetten zich hiervoor in.
